Program Wspierania Rodziny na lat 2023-2025

Spis treści

Wprowadzenie

Dziecko i rodzina wymagają wsparcia oraz szczególnej troski i ochrony. Działalność na rzecz rodzin powinna koncentrować się na wyrównywaniu pomiędzy nimi nieuzasadnionych i niezawinionych różnic socjalnych, tworzeniu im równych szans oraz asekurowaniu w obliczu ryzyka życiowego, natomiast działania podejmowane na rzecz dzieci winny mieć na celu ochronę ich praw, wyrównywanie szans życiowych poprzez ułatwianie dostępu do oświaty, służby zdrowia i wypoczynku oraz zapewnienie im ochrony w obliczu zagrożeń.

Z punktu widzenia polityki społecznej, która odpowiada za tworzenie warunków samodzielnego funkcjonowania rodziny, rodzina i dziecko stanowią przedmiot niejako selektywnego zainteresowania. Jest tak dlatego, że odnosi się ono zwłaszcza do tych rodzin i pochodzących z nich dzieci, które na pewnym etapie swojego życia stają się bezradne i marginalizowane.

Czynników powodujących bezradność i marginalizację rodziny jest wiele. Co budzi niepokój, ich liczba w ostatnim okresie wzrasta. Jedną z głównych przyczyn zwiększania się zjawisk niepożądanych, godzących w dobro rodziny i dziecka, jest wyczerpanie się więzi społecznych spajających struktury rodziny, wprowadzające element rozchwiania równowagi i harmonii w ich życiu.

Możliwość świadczenia komplementarnego wsparcia rodzinom, które stają się bezradne i marginalizowane, daje stworzenie lokalnego systemu wspierania rodziny. W systemie takim ważne jest, by prowadzone działania oprzeć na przekonaniu, że naturalnym i koniecznym środowiskiem wychowania dziecka jest rodzina. W pierwszej kolejności powinien on być nastawiony na pomoc w rozwiązywaniu życiowych problemów rodziny, zanim nastąpi rozkład więzi rodzinnych oraz zaistnieją okoliczności zmuszające do rozłączenia rodziny. Należy przy tym pamiętać, iż efektywna praca z rodziną musi być stała, intensywna i dotyczyć jej ważnych problemów.

Rodzina jest podstawową instytucją społeczną, najważniejszym środowiskiem funkcjonowania i rozwoju dziecka oraz grupą, na której opiera się całe społeczeństwo. Rodzina odpowiada za ukształtowanie każdego dziecka. W sposób świadomy i nieświadomy przekazywane są elementy tworzące osobowość, system wartości oraz sposób patrzenia na świat. To właśnie rodzina odpowiada za profilowanie nawyków, a wszystkiemu powinny sprzyjać odpowiednie relacje interpersonalne pomiędzy domownikami. Klimat rodzinny jest niezwykle ważny, ponieważ dzięki niemu członkowie rodziny czują się dobrze i bezpiecznie, bądź źle i niekomfortowo. Odpowiednie relacje tworzą więź łączącą pokolenia, jeśli więź zostaje nadszarpnięta czy też zerwana, powstaje klimat, który całkowicie odbija się na najmłodszych członkach. Członkach, którzy dopiero wkraczają w życie, starają się zrozumieć funkcjonowanie otoczenia. Jeżeli w funkcjonowaniu rodziny pojawią się jakiekolwiek trudności czy też dysfunkcje, służby związane z pomocą w rodzinie powinny podjąć odpowiednie działania umożliwiające poprawę sytuacji poprzez analizę sytuacji rodziny oraz dostosowanie formy pomocy do skali problemu.

Częstymi problemami destabilizującymi więzi rodzinne są ubóstwo, długotrwałe bezrobocie, choroba alkoholowa, stosowanie przemocy wobec domowników, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Rodziny zmagające się z którymkolwiek z wymienionych problemów wymagają specjalistycznej pomocy ze strony m.in. pracowników socjalnych, asystentów rodziny, pedagogów, psychologów, a także policji. Każde z działań, któregokolwiek z pracowników powinny być ukierunkowane na przywrócenie ładu oraz prawidłowego funkcjonowania rodziny, w tym zapobiegać ewentualnym nieszczęściom. Najważniejsza jest jednak pozycja dziecka, ponieważ to jego dobro jest nadrzędną sprawą, dlatego też Program powinien uwzględniać dziecko, jego zażyłość oraz emocjonalną więź z rodzicami, a także zapobiegać sytuacjom, w których dziecko zmuszone jest opuścić rodzinę.

Zgodnie z art. 176 pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku (Dz. U. z 2022 r., poz. 447 ze zm.) ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań własnych gminy należy m.in. opracowanie i realizacja trzyletniego gminnego programu wspierania rodziny. W świetle założeń ustawy pomoc dziecku i jego rodzinie powinna mieć charakter interdyscyplinarny i być udzielana przez właściwych specjalistów w ramach zintegrowanego lokalnego systemu. Ważne jest, by działania i decyzje względem rodziny były podejmowane przy współpracy wyspecjalizowanych instytucji (pomoc społeczna, szkoła, sąd, policja). Konsekwencją powyższego zapisu jest wprowadzenie trzyletniego Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2023-2025 w gminie Wolin. Niniejszy Program jest kontynuacją programów wspierania rodziny realizowanych w gminie Wolin od 2014r.

1. Uzasadnienie prawe

Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2023-2025 opracowany dla gminy Wolin powstał w oparciu o następujące akty prawne:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, ze zm.).

2. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021r. poz. 2268 ze zm.).

3. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447 ze zm.).

4. Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r. poz. 1577 ze zm.).

5. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1327 ze zm.).

6. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119 ze zm.).

7. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2020 r. poz. 2050 ze zm.)

8. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2021 r. poz. 1249).

9. Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz.U. z 2022r. poz. 2230).

10. Ustawa z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz.U. z 2020 r. poz. 1329 ze zm.).

2. Charakterystyka gminy Wolin

Gmina Wolin jest gminą miejsko-wiejską położoną w województwie zachodniopomorskim, w środkowej części powiatu kamieńskiego. Siedzibą gminy jest miasto Wolin.

Na 114 gmin w województwie gmina Wolina ma 17 miejsce pod względem powierzchni i 30 pod względem liczby ludności. Gmina stanowi aż 32,5% powierzchni powiatu i jest największą gminą w Polsce położoną nad morzem. W skład gminy wchodzi łącznie z miastem Wolin 51 miejscowości, z tego utworzono 30 sołectw.

Analiza struktury ludności w oparciu o wykorzystanie informacji związanych ze strukturą demograficzną mieszkańców gminy Wolin przyczynia się do określenia wielu społeczno-ekonomicznych konsekwencji. Poniższe informacje oraz tabele obrazowo przedstawią liczbę mieszkańców gminy Wolin latach 2019 - 2021.

Gmina Wolin, na podstawie danych pozyskanych z Urzędu Miejskiego - Ewidencji Ludności, zamieszkiwana jest niewiele ponad 11 tys. mieszkańców. Na przestrzeni analizowanych lat dostrzegalny jest spadek liczby mieszkańców.

2019 11681 mieszkańców, w tym 5775 mężczyzn, 5906 kobiet

2020 11602 mieszkańców, w tym 5722 mężczyzn,5880 kobiet

2021 11461 mieszkańców, w tym 5652 mężczyzn, 5809 kobiet

Wiek		2019 11681 mieszkańców	2020 11602 mieszkańców	2021 11461 mieszkańców
0-17	Kobiety	1021	956	918
		Mężczyźni	1067	986	962
	18-59	Kobiety	3141	3067	3024
		Mężczyźni	3803	3688	3612
	60 i więcej	Kobiety	1744	1857	1867
		Mężczyźni	905	1048	1078
	razem	Kobiet 5906 Mężczyzn 5775	Kobiet 5880 Mężczyzn 5722	Kobiet 5809 Mężczyzn 5652

Analizując strukturę naszego społeczeństwa ze względu na wiek, to we wszystkich latach największą grupę mieszkańców stanowią osoby w przedziale wieku 18-59 lat (kobiety) i 18-64 Lata (mężczyźni). Systematycznie wzrasta liczba osób powyżej 60 (kobiety) i 65 (mężczyźni) roku życia, czyli w wieku poprodukcyjnym w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców:

2019 2649 osób, co stanowi 22,68% ogółu mieszkańców

2020 2905 osób, co stanowi 25,04% ogółu mieszkańców

2021 2945 osób, co stanowi 25,70% ogółu mieszkańców

Powyższe dane wskazują jednoznacznie na starzenie się naszego społeczeństwa i ten trend utrzymuje się w całym kraju.

W okresie ostatnich trzech analizowanych lat można zaobserwować znaczną przewagę kobiet w stosunku do mężczyzn. Wcześniejsze lata także wskazują na malejącą liczbę mężczyzn w naszym społeczeństwie.

Należy zaznaczyć, że powyższe dane przedstawiają liczbę osób zameldowanych.

3. Diagnoza sytuacji rodziny i dziecka w gminie.

Problemy społeczne występują w każdej lokalnej społeczności, jednak ich wielkość oraz rodzaj może mieć różne wymiary w zależności od czynników, które je kształtują. Mimo wszystko problemy społeczne zawsze w ocenie społeczeństwa uznawane są za zjawiska niepożądane, nieakceptowane, szkodliwe, a przede wszystkim zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu określonej społeczności, dlatego też wymagają one aktywnej i skutecznej interwencji.

Gmina zobowiązana jest do realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i pomocy społecznej w celu zaspokojenia potrzeb wszystkich mieszkańców w środowisku lokalnym. Na szczeblu gminnym udzielana pomoc społeczna adresowana jest bezpośrednio do osób najbardziej jej potrzebujących. Skupia się w ten sposób na rozwiązywaniu konkretnych problemów.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie jest jednostką organizacyjną gminy, powołaną do wykonywania zadań samorządu gminnego, w szczególności z zakresu szeroko pojmowanej pomocy społecznej. Działalność Ośrodka finansowana jest ze środków własnych gminy oraz środków budżetu państwa. Działania ukierunkowane są na usamodzielnianie osób i rodzin, a także integrację osób ze środowiskiem. Odbywają się w oparciu o dostosowaną formę pomocy, która uwzględnia indywidualne okoliczności znajdowania się osoby bądź rodziny w niekorzystnym położeniu. Celem działań Ośrodka jest doraźna oraz długofalowa pomoc, która powinna pomóc przywrócić prawidłowe, zgodne z normami ogólnymi funkcjonowanie osoby lub rodziny.

Ośrodek udziela wsparcia w formie świadczeń pieniężnych i niepieniężnych. Świadczeniami pieniężnymi są wszelkie zasiłki wypłacane w ramach realizowanych zadań, adresowane do osób samotnych, jak i rodzin, przy uwzględnieniu obowiązujących kryteriów, np. zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, świadczenia rodzinne, wychowawcze, fundusz alimentacyjny, itd.

Natomiast świadczenia niepieniężne to: praca socjalna, opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne za osoby uprawnione, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, pobyt w domu pomocy społecznej, usługi opiekuńcze.

Udzielona pomoc musi być adekwatna do zaistniałego problemu, poprzez wykorzystanie dostępnych zasobów, uprawnień i możliwości. Dana pomoc może mieć formę świadczenia pieniężnego, rzeczowego, instytucjonalnego oraz usług. W celu uzyskania zamierzonego celu poprzez udzielnie wszelkiej pomocy społecznej konieczna jest dostateczna współpraca pomiędzy pracownikami Ośrodka Pomocy Społecznej, a osobami i rodzinami wnioskującymi o jej przyznanie.

Do określenia zadań Programu Wspierania Rodziny niezbędna jest analiza danych o osobach i rodzinach z terenu gminy objętych wsparciem m.in. Ośrodka Pomocy Społecznej w Wolinie.

Na przełomie lat 2019 - 2021 w Wolinie Ośrodek udzielił pomocy finansowej i wsparcia następującej liczbie mieszkańców (uwzględniając wyłącznie zakres pomocy społecznej):

• 2019 rok - 450 rodzin o łącznej liczbie 702 osobom (6% wszystkich mieszkańców)

• 2020 rok - 435 rodzin o łącznej liczbie 754 osób (5,63% wszystkich mieszkańców)

• 2021 rok - 393 rodzin o łącznej liczbie 567 osób (4,95% wszystkich mieszkańców)

Powody udzielenia pomocy finansowej klasyfikowano według zapisu art. 7 ustawy o pomocy społecznej.

	Powody trudnej sytuacji	2019	2020	2021
1.	Ubóstwo	187	54	53
2.	Bezrobocie	111	117	119
3.	Niepełnosprawność	239	125	114
4.	Długotrwała lub ciężka choroba	165	154	152
5.	Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych	67	70	63
6.	Alkoholizm	42	44	48
7.	Narkomania	3	4	5
8.	Potrzeba ochrony macierzyństwa	38	34	27
9.	Bezdomność	8	5	5
10.	Trudność w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z ZK	0	2	5
11.	Zdarzenia losowe	2	1	0
12.	Klęski żywiołowe i ekologiczne	0	0	0
13.	Przemoc w rodzinie	0	0	0

Tabela 1. Powody przyznania pomocy (w niektórych rodzinach występuje więcej niż jeden powód przyznania pomocy).

Powyższe dane wskazują, że kwestia długotrwałej lub ciężkiej choroby, niepełnosprawność oraz bezrobocia jest zdecydowanie najbardziej dominującym czynnikiem w strukturze udzielania pomocy przez Ośrodek. Grupę bezrobotnych, uwzględniając zapisy zawarte w wywiadach środowiskowych, tworzą mieszkańcy najczęściej z podstawowym lub gminazjalnym wykształceniem.

Osoby i rodziny zmagające się z niemożnością zaspokojenia podstawowych potrzeb swoich i bliskich, poprzez niemożność realizowania się zawodowo odczuwają wiele dyskomfortów. Niezależność finansowa ułatwia funkcjonowanie rodzinom, rozwijanie się, organizowanie wolnego czasu. Brak stabilizacji w tym zakresie stanowi poważny problem dla każdej osoby i rodziny.

Kolejnym przeważającym powodem ubiegania się o pomoc jest długotrwała lub ciężka choroba oraz niepełnosprawność. Osoby, które zmagają się z wszelkimi niepełnosprawnościami bardzo często natrafiają na bariery, których same nie są w stanie pokonać. Do nielicznych problemów tych osób można zaliczyć: problemy ze znalezieniem stałej i wystarczająco płatnej pracy umożliwiającej utrzymanie rodziny, brak akceptacji ze strony otoczenia, niemożność realizacji na polu zawodowym, problemy emocjonalne i wiele innych. Zmiana w wielkościach między 2019 a 2020 rokiem wynika między innymi z faktu, ze część rodzin i osób odeszło z systemu pomocy społecznej (zasiłki stałe) na rzecz świadczenia pielęgnacyjnego, realizowanego w systemie świadczeń rodzinnych lub uzyskały prawo do własnego świadczenia emerytalnego.

Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm i narkomania, potrzeba ochrony macierzyństwa to kolejne problemy rodzin wymagające pomocy i wsparcia ze strony specjalistów. Gmina nasza oferuje wsparcie w postaci działalności Poradni Leczenia Uzależnień i Współuzależnienia oraz utworzonej w 2021 Placówki Wsparcia Dziennego w Wolinie. Istotnym elementem w tej części jest praca asystenta rodziny.

Bardzo poważną kwestią, z którą zmagają się rodziny w gminie Wolin oprócz wcześniej wspomnianych, jest uzależnienie od alkoholu jednego z członków rodziny lub innych substancji odurzających zmieniających świadomość. Na przestrzeni trzech analizowanych lat pomocą Ośrodek objął wsparciem z powodu problemów z alkoholem 134 rodziny. Do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wolinie łącznie wpłynęło 114 zgłoszeń, z czego Ośrodek przekazał 19 zgłoszeń.

Liczba rodzin zmagających się z problemem uzależnienia od alkoholu lub narkotyków przynajmniej jednego z członków rodziny, dzięki współpracy z instytucjami działającymi na terenie gminy sukcesywnie zmniejsza się. Mimo to udział tych rodzin w ogólnej liczbie klientów Ośrodka jest w dalszym ciągu znaczny. W ocenie pracowników Ośrodka, spadek liczby rodzin, w których notowany jest ten powód udzielania pomocy, nie oznacza zmniejszenia problemu, a jedynie brak chęci współpracy w rozwiązywaniu tego problemu i zaprzeczaniu jego istnieniu. Znaczna grupa rodzin boryka się także ze spożywaniem i nadużywaniem substancji zmieniających świadomość. Dostępność, łatwość w konsumpcji środków nie sprzyja zrozumieniu problemu i negatywnych skutków ich zażywania.

Często uzależnienie od alkoholu i substancji psychoaktywnych skorelowane z innymi problemami rodzin, powodują skutki traumatyczne dla całych rodzin. Wiele sytuacji, w których dochodzi do stosowania przemocy wobec domowników ma właśnie związek z nadużywaniem środków odurzających przez co najmniej jednego członka rodziny.

Poniższa tabela przedstawia liczbę rodzin i osób korzystających ze świadczeń pieniężnych pomocy społecznej, w której pojawiło się stosowanie przemocy:

	Przemoc w rodzinie
		2019	2020	2021
Liczba rodzin	0	0	0

Tabela 2. Liczba rodzin objętych pomocą ze względu na przemoc w rodzinie

W okresie badanych lat nie udzielano pomocy finansowej z powodu występującej przemocy w rodzinie. Oznacza to, że osoby nie wymagały takiego rodzaju świadczeń (nadal obowiązuje kryterium finansowe), jednak nie pozostały bez innego wsparcia, np. pomocy psychologicznej, pracy socjalnej.

Poniższa tabela przedstawia liczbowo kwestie związane z zakładaniem Niebieskich Kart w latach 2019 - 2021

	2019	2020	2021
Liczba formularzy NK-A wszczynających procedurę	20	25	23
Przekazywane przez przedstawicieli policji	12	23	19
Przekazywane przez przedstawicieli pomocy społecznej	6	2	2
Przekazywane przez przedstawicieli oświaty	2	-	2
Przekazywane przez przedstawicieli ochrony zdrowia	-	-	-
Przekazywane przez przedstawicieli GKRPA	-	-	-
Liczba zakończonych procedur NK	20	20	19
Liczba procedur NK w trakcie realizacji	-	5	4
Liczba procedur NK przekazanych do innych ZI	-	-	-

Tabela 3. Liczba Niebieskich Kart przekazanych do Zespołu

Współczesna rodzina boryka się z wieloma problemami, zagrożona jest licznymi czynnikami patologicznymi, które powodują, że niektóre stają się rodzinami dysfunkcyjnymi wymagającymi wsparcia. Problemy zagrażające rodzinom, takie jak, np.: bezrobocie, niewydolność opiekuńczo- wychowawcza, alkoholizm, narkomania, przestępczość, wymagają interdyscyplinarnych rozwiązań. Aby rodzina miała możliwość rozwiązania problemów społecznych z którymi się zetknie, konieczne jest odpowiednie wsparcie w odbudowywaniu prawidłowych relacji w rodzinie oraz we właściwym wypełnianiu ról społecznych przez jej członków.

Identyfikowanie rodzin zagrożonych kryzysem lub przeżywających trudności w wypełnianiu ról społecznych, powinno być odpowiednio wczesne i mieć charakter profilaktyczny, tak by stworzono odpowiednie warunki rozwoju dzieci, młodzieży oraz kształcenia wartości i norm związanych z ich wychowaniem. Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych opiera się na planowych działaniach mających na celu pomoc w przywróceniu rodzinie zdolności do wypełniania tych funkcji.

Rozpoczęcie pracy z rodziną lub osobą najczęściej zaczyna się od momentu pozyskania przez pracownika socjalnego informacji o trudnościach w ich prawidłowym funkcjonowaniu w społeczeństwie. Często osobami zauważającymi potrzebę interwencji pracownika socjalnego w środowisku są sąsiedzi lub najbliższa rodzina. Nierzadko pracownik socjalny podejmuje działania interwencyjne w terenie na wnioski przedstawicieli innych służb społecznych, takich jak: lekarze, pielęgniarki, pedagodzy szkolni, psycholodzy, terapeuci, kuratorzy, funkcjonariusze policji, przedstawiciele Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, przedstawiciele Kościoła, którzy wykonując swoją pracę zauważyli potrzebę wsparcia osób potrzebujących pomocy w celu rozwiązania ich trudnej sytuacji życiowej, w której się znaleźli.

Jednym z narzędzi pracy z rodziną będzie wprowadzenie do niej asystenta rodziny. Ma on pełnić odmienną funkcję od pracownika socjalnego. Czas, który poświęci rodzinie, będzie dostosowany do jej naturalnego rytmu i potrzeb. Zadaniem asystenta rodziny jest całościowe wspieranie rodziny wychowującej dzieci, zagrożonej wykluczeniem społecznym. Bardzo ważnym elementem pracy jest indywidualne podejście do rodziny i jej problemów, co będzie służyło rozwojowi kompetencji wszystkich jej członków - rodziców i dzieci.

Prawo do skorzystania z asystentury rodziny mają również rodziny, które jedynie przeżywają przejściowy kryzys wynikający z rozwoju rodziny lub zdarzenia losowego. Asystent rodziny ma służyć wsparciem takiej rodzinie, aby ich trudności nie pogłębiły się i nie stały się przewlekłe, a w miarę współpracy stały się możliwe do rozwiązania.

W praktyce zarówno służby społeczne, sądy jak i pracownicy socjalni w trakcie procesu rekrutacji rodzin do asysty zauważają wiele czynników ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa dzieci, wśród których wyróżnia się: młody wiek rodziców, wielodzietność, samotne rodzicielstwo, nieplanowana ciąża, ubóstwo, brak wsparcia ze strony najbliższej rodziny, nadużywanie substancji odurzających, upośledzenie umysłowe lub zaburzenia psychiczne rodziców, niewystarczające umiejętności wychowawcze, niezaradność życiowa, przemoc domowa, zaniedbywanie potrzeb dzieci, wyuczona bezradność.

Asystent rodziny współpracując z rodziną wymagającą wsparcia, pomaga w kształtowaniu i rozwijaniu funkcji opiekuńczo - wychowawczych, uwzględniając zarówno potrzeby rodzin jak i gotowość do realnego współdziałania. Indywidualna pomoc służy przede wszystkim rozwiązywaniu konkretnych problemów z jakimi boryka się osoba wspierana; wzbudzaniu w niej wiary w swoje możliwości oraz motywowanie do podejmowania działań do tej pory uznawanych przez nią za niemożliwe. Zadaniem asystenta jest przede wszystkim wskazanie rodzinom i jej członkom możliwości podejmowania sprawczych działań, zwiększenie poczucia wpływu na zmiany w swoim życiu oraz podwyższenie samooceny. Praca asystentów rodziny ukierunkowana jest na udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego, udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów socjalnych, psychologicznych oraz wychowawczych.

Do zadań asystenta należy m.in. wspieranie aktywności społecznej rodzin, motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej. Działania asystentów rodziny zmierzają do osiągnięcia przez rodzinę pełnej samodzielności oraz niezależności życiowej. Ukierunkowane są na wsparcie rodziny naturalnej oraz eliminowanie takich sytuacji, kiedy dziecko musi opuścić rodzinę biologiczną. W przypadku, kiedy dziecko umieszczone zostaje w pieczy zastępczej, mając na uwadze jego więzi emocjonalne z rodziną i środowiskiem, motywuje się rodziców do zmiany dysfunkcyjnego dotychczasowego funkcjonowania oraz tworzenia warunków do prawidłowego rozwoju dziecka w rodzinie naturalnej dających szansę na jego powrót do domu. Priorytetem wspierania rodziny jest zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju dzieci, młodzieży oraz kształtowanie wartości i norm związanych z ich wychowaniem. W celu zapobiegania umieszczania dzieci w pieczy zastępczej i wzmacnianiu rodziny w wypełnianiu podstawowych funkcji zachodzi daleko idąca potrzeba wsparcia rodziny. Asystent zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną w tym dokonywania okresowej oceny sytuacji rodziny oraz monitorowania funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną.

Do efektów pracy asystentów z rodzinami należałoby zaliczyć :

• nabycie umiejętności lub podniesienie kompetencji opiekuńczo - wychowawczych rodziców,

• nabycie umiejętności do prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego oraz rozsądnego dysponowania budżetem,

• podjęcie terapii leczenia uzależnień przez członków rodziny dotkniętych problemem nadużywania alkoholu i innych substancji uzależniających,

• poprawę sytuacji materialno - bytowej rodzin,

• aktywizację zawodową osób pozostających poza rynkiem pracy,

• poprawę relacji rodzinnych,

• podjęcie leczenia psychiatrycznego przez członka rodziny objętej asystenturą w przypadku takiej konieczności,

• podniesienie kwalifikacji zawodowych osób bezrobotnych,

• nabycie umiejętności oraz podniesienie kompetencji w zakresie komunikacji interpersonalnej rodzin,

• powrót dzieci do rodziny naturalnej,

• odzyskanie władzy rodzicielskiej.

Ośrodek od 2013 roku realizuje zadanie wspierania rodzin. Obecnie zatrudnia 1 asystenta, który maksymalnie może działać z 15 rodzinami jednocześnie.

W latach 2019-2021 asystenturą objęto 40 rodzin, z tego 7 rodzin zakończyło współpracę z asystentem z tytułu realizacji założonego planu i usamodzielnienia, a także braku chęci dalszej współpracy. Należy zauważyć, że praca z asystentem opiera się na zasadzie dobrowolności. Głównym powodem objęcia rodzin wsparciem asystenta była niewydolność opiekuńczo-wychowawcza, stan zdrowotny rodziny, alkoholizm, przemoc występująca w rodzinie, bezrobocie oraz śmierć jednego z rodziców.

Po zakończeniu współpracy asystenta z rodziną prowadzony jest jej monitoring, bądź to przez pracownika socjalnego lub samego asystenta polegający na wizytach w środowiskach, rozmowach z wychowawcami, pedagogami szkolnymi. Działania te mają odzwierciedlenie w dokumentacji prowadzonej w rodzinie, przez pewien czas karcie monitoringu, która znajduje się w aktach rodziny u asystenta.

Asystent rodziny swoimi działaniami, w myśl ustawy z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” może wspierać także rodziny, w których kobieta znajduje się w zagrożonej ciąży lub urodziła dziecko z ciężkimi wadami rozwojowymi. W tym celu Ośrodek Pomocy Społecznej stworzył informator „Za życiem”, w który znajdują się zarówno treści odnoszące się do Krajowego Programu, opublikowanego na ministerialnych stronach, jak i lokalne adresy, gdzie może ubiegać się o pomoc. Ośrodek nasz wypłaca także jednorazowe świadczenia pieniężne z tego tytułu.

Kolejną możliwością wsparcia rodziny przeżywającej trudności w pełnieniu ról opiekuńczo-wychowawczych, jest pomoc ze strony tzw. rodziny wspierającej. Zadaniem rodziny wspierającej jest aktywna pomoc w przezwyciężaniu trudności w rodzinach tego wymagających, a formy pomocy mogą być różne, uwarunkowane potrzebami danej rodziny, np.: wskazówki dotyczące sprawowania opieki i wychowania dzieci, organizacji czasu wolnego, pomoc w nauce, racjonalnym prowadzeniu budżetu domowego. Tak jak w poprzedniej formie, wspieranie rodziny odbywa się wyłącznie za jej zgodą i aktywnym udziałem. Osoby chętne do pełnienia funkcji rodziny wspierającej mogą zgłaszać swoją kandydaturę do Ośrodka Pomocy Społecznej w Wolinie, gdzie zostaną poinformowane o obowiązujących wymaganiach. Liczymy, że akcja informacyjna (internet - strona Gminy, BIP oraz ulotki) pozwolą na utworzenie rodzin wspierających.

Następnym elementem gminnego systemu wsparcia dla rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi jest działalność utworzonych w 2021 i 2022 roku Placówek Wsparcia Dziennego w Wolinie i Ładzinie. Placówki realizują funkcję opiekuńczo-wychowawczą dla dzieci w wieku szkolnym. Dzieci przyjmowane są na wniosek rodzica, pracownika socjalnego lub asystenta ale za zgodą rodzica lub opiekuna prawnego. Do uczestnictwa w zajęciach może także skierować sąd rodzinny wydając stosowne postanowienie. Na dzień składania Gminnego Programu w Wolinie uczestniczyło 36 dzieci, a w Ładzinie - 30.

Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej w Wolinie świadcząc pomoc i pracę socjalną nieustannie mają na uwadze wymienione wcześniej czynniki zagrażające. Pojawienie się pierwszych symptomów zagrożeń powoduje, że pracownicy kontaktują się z osobami, instytucjami, które mają styczność z daną rodziną w celu opracowania wspólnego planu działania aby pomóc rodzinie, wnioskują o asystenturę nie czekając, aż problem stanie się na tyle duży, że rodzina przez długi czas nie będzie w stanie wyjść z trudnej sytuacji. Po zdiagnozowaniu sytuacji przeprowadza się rozmowy z rodziną, w czasie których zostaje im przedstawiony proponowany plan działań jaki powinni wykonać aby ich rodzina na nowo zaczęła właściwie funkcjonować.

Zaangażowanie wszystkich instytucji, które wspierają rodzinę, pozwala na skuteczniejsze zapobieganie dalszej dysfunkcji rodziny. Najważniejszym elementem jest zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju dla dzieci i młodzieży w taki sposób, aby zapobiegać powielaniu nieprawidłowych wzorców w przyszłości. Pozostawienie rodzin bez fachowego dla nich wsparcia i pomocy specjalistycznej może spowodować wzrost zjawiska degradacji rodziny i skutkować będzie różnorodnymi konsekwencjami.

Skuteczna pomoc dla rodzin w przezwyciężaniu trudności w funkcjonowaniu rodziny i wychowaniu dzieci może być osiągnięta przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami.

Pracownicy socjalni Ośrodka Pomocy Społecznej w Wolinie w przypadku identyfikacji problemu w danej rodzinie angażują w pomoc wiele instytucji i podejmują z nimi współpracę, np.:

- z instytucjami zajmującymi się profilaktyką i terapią uzależnień,

- ze szkołami (wychowawcy, pedagodzy, psycholodzy, logopedzi),

- ze służbą zdrowia (lekarze, pielęgniarki, położne),

- z Funkcjonariuszami Policji, dzielnicowymi,

- z Placówkami Opiekuńczo - Wychowawczymi,

- z Sądem, kuratorami zawodowymi, społecznymi,

- z Poradnią Psychologiczno -Pedagogiczną w Wolinie,

- z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Kamieniu Pomorskim,

- kierują rodziny do korzystania z bezpłatnych porad prawnych,

- pomagają w wypełnianiu dokumentów, uzyskaniu dostępu do usług opiekuńczych i monitorują środowisko rodzinne,

- proponują współpracę rodziny z asystentem rodziny,

- proponują wsparcie psychologa.

Powyższym zakresem działań pracownik socjalny prowadzi monitoring sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałego na terenie gminy, która może wejść w asystenturę.

Ważną częścią Gminnego Programu jest realizacja zadania polegającego na wnoszeniu opłaty za pobyt dzieci z terenu naszej gminy w rodzinach zastępczych lub umieszczonych w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Gmina, na podstawie art. 191 ustawy o wspieraniu rodziny… , zobowiązana jest do częściowego pokrywania tych wydatków.

	2019	2020	2021
Opłata za pobyt dzieci - w złotych	154 005,56	177 193,56	169 905,16
Liczba świadczeń	209	193	185

Tabela 4. Wysokość opłat wnoszonych przez gminę.

Na podstawie danych z powyższej tabeli widoczne jest, iż koszty ponoszone za pobyt dzieci w pieczy zastępczej systematycznie rosną. Jest to związane ze zwiększającym się udziałem procentowym gminy w kosztach oraz czasem pobytu dzieci w pieczy oraz coroczną waloryzacją opłat. W pierwszym roku pobytu dziecka koszt odpłatności to 10%, w drugim 30%, a w trzecim i kolejnych latach 50%. űródło finansowania stanowią proporcjonalnie środki własne gminy i powiatu. Zauważyć należy także, że rodzice biologiczni są prawnie zobowiązani do zwrotu kosztów opłat za pobyt ich dzieci w pieczy zastępczej właściwemu powiatowi. Niestety ściągalność tych wpłat jest znikoma. Spadek kwoty w 2021 roku w porównaniu z 2020 wynikał z zakończonej pieczy dla 2 dzieci.

Każda gmina posiada pewne zasoby, które może wykorzystywać do poprawy sytuacji rodzin mieszkających na jej terenie. Zasobami wspierającymi rodzinę i dziecko są instytucje i organizacje, które działają na terenie danej gminy bądź obejmują swoim zasięgiem działania jej mieszkańców. W gminie Wolin oraz w jej sąsiedztwie funkcjonują różnorodne instytucje i organizacje mające w obszarze swoich działań udostępnienie pomocy i umożliwienie realizacji własnych zainteresowań dla rodziny i dziecka. Ich wykaz zawiera poniżej przedstawiona tabela.

lp.	nazwa podmiotu	adres podmiotu
1	Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie	ul. Prosta 1, 72-510 Wolin
2	Publiczna Szkoła Podstawowa w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Spokojna 1
3	Publiczna Szkoła Podstawowa w Troszynie	72-511 Troszyn 15
4	Publiczna Szkoła Podstawowa (z punktem przedszkolnym) w Kołczewie	72-514 Kołczewo, ul. Zwycięstwa 3
5	Publiczna Szkoła Podstawowa (z punktem przedszkolnym) w Dargobądzu	72-510 Wolin, Dargobądz 89
6	Publiczna Szkoła Podstawowa w Koniewie	72-510 Wolin, Koniewo 89
7	Społeczna Szkoła Podstawowa w Ładzinie z punktem przedszkolnym	72-518 Ładzin 56
8	Zespół Szkół Ponadpodstawowych w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Słowiańska 2
9	Przedszkole Miejskie z Oddziałem Żłobkowym w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Wiejska 10
10	Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Kolejowa 1
11	Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kamieniu Pomorskim	72-400 Kamień Pomorski, ul. Wolińska 7b
12	Uczniowski Klub Sportowy „Kormoran”	72-510 Wolin, ul. Spokojna 1
13	Uczniowski Klub Sportowy SPRINTER	72-510 Wolin, ul. Spokojna 1
14	Uczniowski Klub Sportowy TORNADO	72-514 Kołczewo, ul. Zwycięstwa 3
15	Taneczny Klub Sportowy „Jantar”	72-510 Wolin ul. Zamkowa 23
16	Stowarzyszenie Ludowy Klub Sportowy ”Vineta” Wolin	72-510 Wolin ul. Gryfitów3
17	LZS Uczniowski Klub Lekkoatletyczny WYSPA	72-510 Wolin, ul Słowiańska 2
18	Wolińskie Towarzystwo Oświatowe	72-510 Wolin, ul. Słowiańska 2
19	Stowarzyszenie Sołtysów Ziemi Wolińskiej	72-510 Wolin, ul. Zamkowa 23
20	Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Koło w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Mickiewicza 14
21	Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, Oddział Terenowy w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Mostowa 1
22	Stowarzyszenie Centrum Słowian i Wikingów "Wolin-Jomsborg-Wineta"	72-510 Wolin, Recław 37
23	Stowarzyszenie Rozwoju Wiosek Wyspy Wolin	72-518 Ładzin, Ładzin 56
24	Gminne Centrum Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Zamkowa 23
25	Biblioteka Publiczna (i filie)	72-510 Wolin, ul. Rynek 2
26	Placówka Wsparcia Dziennego w Wolinie	72-510 Wolin, ul. Rynek 2
27	Placówka Wsparcia Dziennego w Ładzinie	72-518 Ładzin 19
	Woliński Klub Karate KYOKUSHIN	ul. E. Plater 3/6, 72-500 Międzyzdroje
	Wiking" WOLIN Zapasy	ul. Spokojna 1, 72-510 Wolin

Tabela 5. Podmioty wspierające rodziny i dzieci z gminy

W gminie Wolin funkcjonują również obiekty rekreacyjno-sportowe, z których mogą korzystać dzieci, młodzież i rodziny. Są to:

• Kompleks Boisk Sportowych ORLIK 2012 w Wolinie

• Kompleks Boisk Sportowych ORLIK-2012 w Kołczewie

• Stadion w Wolinie

• 17 boisk wiejskich w całej gminie.

Znaczącym miejscem w funkcjonowaniu lokalnego społeczeństwa, dającego potencjał do wykorzystania, są liczne świetlice wiejskie. Odbywa się w nich wiele imprez integrujących lokalną społeczność, w których uczestniczą zarówno dorośli jak i dzieci.

4. Analiza SWOT

W Programie zastosowano analizę SWOT jako narzędzie identyfikacji i usystematyzowania mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń społecznego obszaru gminy Wolin. Na podstawie przeprowadzonej diagnozy sytuacji demograficznej i społecznej w gminie Wolin w zakresie organizacji systemu opieki nad dzieckiem oraz wsparcia rodziny, dokonano analizy SWOT, wskazując mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia, tj. czynniki wewnętrzne i zewnętrzne mające wpływ na funkcjonowanie rodzin.

MOCNE STRONY	SŁABE STRONY
Wyspecjalizowana i stabilna kadra pracowników pomocy społecznej Dobra znajomość środowiska lokalnego przez pracowników OPS Praca asystenta rodziny Współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną Współpraca z psychologiem z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Prowadzenie terapii AA dla osób uzależnionych od alkoholu Współpraca z pedagogami szkolnymi, kuratorami społecznymi i zawodowymi, wychowawcami klas, do których uczęszczają dzieci podopiecznych Ośrodka objętych pomocą asystenta rodziny Udzielanie pomocy w ramach pracy socjalnej, kontraktów socjalnych Wypłacanie świadczeń społecznych oraz udzielanie świadczeń niepieniężnych Dostępność usług opiekuńczych świadczonych osobom i rodzinom na terenie całej gminy Szeroki dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych (stadion, Orliki, boiska wiejskie, siłownie zewnętrzne, place zabaw) Znaczna ilość świetlic wiejskich Posiadanie przez szkoły własnych stołówek Posiadanie placówek wsparcia dziennego	Brak wystarczających środków finansowych na zatrzymanie i motywację wyspecjalizowanej kadry Zbyt dużo dokumentacji pochłaniającej czas możliwy do przeznaczenia na pracę socjalną Zwiększanie ilości zadań nakładanych na jednostki organizacyjne, a w związku z tym niewystarczająca kadra Problem starzejącego się społeczeństwa Niewystarczająca ilość usług medycznych, rehabilitacyjnych Problemy mieszkańców związane z długotrwałą lub ciężką chorobą, wiekiem starczym oraz niepełnosprawnością Brak satysfakcjonujących dla mieszkańców form spędzania wolnego czasu Słaba aktywność zawodowa świadczeniobiorców Wyuczona bezradność i roszczeniowość, uzależnienie od pomocy instytucjonalnej, brak współpracy ze strony rodzin w zakresie rozwiązywania problemów Mała aktywność i integracja mieszkańców Problemy w obszarze bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz funkcjonowania rodzin wielodzietnych Brak pozytywnych wzorców osobowych w rodzinach dysfunkcyjnych, odrzucanie autorytetu szkoły i nauczyciela Brak w środowisku animatorów kultury, osób propagujących zdrowy styl życia i efektywnego wykorzystania czasu wolnego przez młodzież Mała świadomość i wiedza społeczna na temat wsparcia rodziny i pieczy zastępczej Brak rodzin wspierających Utrudniony dostęp do poradnictwa specjalistycznego (psycholog, psychiatra, mediator rodzinny)
SZANSE	ZAGROŻENIA
Skuteczne pozyskiwanie funduszy zewnętrznych i realizacja programów rządowych Podnoszenie kwalifikacji kadry jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, placówek oświatowych Edukacja rodziców, Podejmowanie i kontynuowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi, kościołem, policją itp. Organizowanie imprez kulturalno - sportowych, festynów itp. dla integracji mieszkańców Aktywizacja zawodowa bezrobotnych oraz osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy Zorganizowanie miejsc aktywnego spędzania czasu wolnego dla młodzieży starszej Prowadzenie programów profilaktycznych z zakresu szkodliwości uzależnień wśród dzieci i młodzieży Egzekwowanie zakazu sprzedaży napojów alkoholowych osobom nieletnim	Brak wystarczających środków własnych na współfinansowanie projektów Przekazywanie nowych zadań samorządowi gminnemu bez przekazywania odpowiednich środków finansowych Niewystarczające środki finansowe na efektywną pomoc i rozwój gminy Niestabilność prawa dotyczącego polityki społecznej, niespójność, częste zmiany i trudność w interpretacji przepisów Zanik więzi i tradycji rodzinnych („pęd życia”) Wzrost patologicznych zachowań wśród dzieci i młodzieży, konsumpcjonizm Uzależnienia członków rodzin od alkoholu, środków odurzających, internetu, mediów społecznościowych Zagrożenie integracji i aktywności lokalnego społeczeństwa Brak chęci współpracy rodzin zmagających się z problemami społecznymi z jednostkami świadczącymi pomoc Migracja zarobkowa, podejmowanie zatrudnienia w szarej strefie Dysfunkcja osób niepełnosprawnych z powodu barier architektonicznych Brak satysfakcjonujących lokalną społeczność form spędzania wolnego czasu Brak możliwości zaspokojenia uzasadnionych potrzeb mieszkaniowych (mieszkania socjalne i komunalne)

Powyższa analiza SWOT została oparta o stan wiedzy i doświadczenie pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej w Wolinie oraz osób zajmujących się pomocą rodzinie. Monitoring spraw związanych z pomocą społeczną, znajomość występowania problemów i tematyki związanej z szeroko rozumianą polityką społeczną, pozwoliła na przedstawienie w analizie słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń.

5. Cele Programu

Wspieranie rodzin mających problemy z pełnieniem funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz zapobieganie dysfunkcjonalności rodzin w gminie Wolin.

Program Wspierania Rodzin dla gminy Wolin został opracowany na trzy lata. Założeniem Programu jest wielopłaszczyznowe wsparcie dla rodzin oraz jej członków. Działania Programu mają przysłużyć się przede wszystkim odbudowaniu zaburzonych relacji w rodzinie oraz wspieraniu potencjału drzemiącego w każdej z rodzin. Ponadto, działania podjęte w celu realizacji zadań mają zapobiegać powstawaniu sytuacjom kryzysowym poprzez udzielanie wsparcia we wszystkich aspektach wymagających pomocy specjalistów. Ważnym jest uwzględnienie pozycji dziecka w Programie, a tym samym wzmocnienie systemu ochrony dzieci przed niedostosowaniem społecznym, wykluczeniem i marginalizacją poprzez szereg podejmowanych działań profilaktyczno-wychowawczych, w tym wspieranie uczniów wymagających szczególnej pomocy.

Cel główny: Wspieranie rodzin mających problemy z pełnieniem funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz zapobieganie dysfunkcjonalności rodzin w gminie Wolin.
Cel szczegółowy	Działania	Termin realizacji	Realizatorzy	Wskaźniki ewaluacji
Zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych oraz pomoc w rozwiązaniu już istniejących	- monitoring sytuacji rodzin zagrożonych wystąpieniem sytuacji kryzysowych oraz analiza przyczyn ubiegania się o pomoc społeczną, - współpraca rodziny z pracownikiem socjalnym, asystentem rodziny, - wspieranie rodziców w wychowywaniu i edukacji dzieci oraz organizacji czasu wolnego, - współpraca z kuratorami sądowymi, policją, szkołami, organizacjami w celu wypracowania wspólnych działań profilaktycznych, - wspieranie wszelkich form aktywności społecznej przyczyniających się do rozwijania postaw charytatywnych w stosunku do osób i rodzin wymagających wsparcia, - realizacja działań, programów przyczyniających się do podnoszenia kompetencji opiekuńczo-wychowawczych rodziców, - pobudzanie rodzin do większej aktywności społecznej w celu odrodzenia, wzmacniania w nich więzi rodzinnych	2023 - 2025	- OPS - pracownicy socjalni, - asystenci, - placówki oświatowe - pedagodzy, wychowawcy, - placówki wsparcia dziennego, - PCPR, - sołectwa	- liczba rodzin objętych pomocą OPS, - liczba organizowanych akcji na rzecz promowania rodziny, - liczba warsztatów, prelekcji odbywających się w ramach Programu, - liczba spotkań integracyjnych w sołectwach
Wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa Wielopłaszczyznowe wsparcie dla rodzin	- udzielanie szerokiej specjalistycznej pomocy rodzinom dotkniętym problemem alkoholowym oraz zjawiskiem przemocy, - współpraca wszystkich instytucji w zakresie przeciwdziałania przemocy i ochrony ofiar przemocy, funkcjonowanie Zespołu Interdyscyplinarnego, - organizowanie spotkań w szkołach przez specjalistów zajmujących się szeroko pojmowanym bezpieczeństwem, promowanie postaw prozdrowotnych, - wsparcie finansowe rodzin - wsparcie asystenta, rodzin wspierających, - opłacanie pobytu dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, - prowadzenie monitoringu sytuacji rodziny i dziecka po zakończeniu współpracy z asystentem rodziny, - działalność placówek wsparcia dziennego, - wyrównywanie szans edukacyjnych przez pomoc materialną (stypendia, zasiłki, dofinansowanie do imprez szkolnych i wycieczek, udział w projektach) - poszerzenie ofert zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży, - podnoszenie kwalifikacji i umiejętności specjalistów działających na rzecz rodzin	2023 - 2025	- OPS, - Kościół, - Policja - GKRPA, - placówki oświatowe - Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna, - Placówka Wsparcia Dziennego	- liczba osób korzystających z poradnictwa, - liczba podmiotów udzielających wsparcia, - liczba rodzin objętych pomocą, - liczba założonych „Niebieskich Kart”, - liczba interwencji ze względu na stosowanie przemocy w rodzinie, - liczba warsztatów, prelekcji, spotkań organizowanych w szkole, - liczba analizowanych i monitorowanych rodzin, - liczba rodzin, które zakończyły współpracę z asystentem ze względu na nabycie umiejętności samodzielnego funkcjonowania. - liczba zorganizowanych warsztatów oraz zajęć dla rodzin objętych Programem - liczba zajęć pozalekcyjnych, - liczba dzieci biorących udział w zajęciach, - liczba dzieci korzystająca z pomocy materialnej, - liczba dzieci uczęszczających do placówek wsparcia dziennego

6 Adresaci Programu

Program Wspierania Rodzin przeznaczony jest dla rodzin wychowujących dzieci, rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zagrożonych ubóstwem, zmagających się z bezrobociem, niepełnosprawnościami, problemem uzależnienia oraz rodzin dotkniętych przemocą. Adresowany jest również do instytucji i organizacji pozarządowych, działających w obszarze wspierania rodzin oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, pracowników socjalnych, kuratorów zawodowych, terapeutów, policjantów, pracowników placówek opiekuńczo-wychowawczych, nauczycieli, pracowników placówek lecznictwa odwykowego, pedagogów, psychologów, pracowników służby zdrowia.

Program Wspierania Rodzin skierowany jest do rodzin mieszkających przede wszystkim na terenie gminy Wolin. Dla celów programu przyjęto definicję rodziny wskazaną w art. 6 pkt 14 ustawy o pomocy społecznej określającym rodzinę jako „osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące”. Nadmienić należy, że takie rozumienie rodziny nie zakłada konieczności występowania instytucjonalnej formy małżeństwa ani więzi pokrewieństwa.

7. Przewidywane efekty

Program Wspierania Rodziny zakłada tworzenie optymalnych warunków dla prawidłowego funkcjonowania rodzin na terenie gminy Wolin oraz poprawy stylu i jakości ich życia.

Do najważniejszych zmian należą:

• ograniczenie występowania patologii społecznych,

• wzmocnienie więzi rodzinnych,

• zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych w rodzinach,

• poprawa funkcjonowania społecznego dzieci, młodzieży i rodzin ze środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym,

• zwiększenie poczucia bezpieczeństwa dzieci oraz rodzin,

• dążenie do zmniejszenia się negatywnych zachowań pośród dzieci i młodzieży,

• stworzenie wielopłaszczyznowego wsparcia dla rodzin przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze,

• zwiększenie dostępności poradnictwa specjalistycznego,

• efektywniejsze wykorzystywanie istniejących zasobów.

8. űródła finansowania

Realizacja Programu Wspierania Rodzin na lata 2023-2025 odbywa się w oparciu o następujące środki finansowe:

• budżet gminy Wolin,

• budżet samorządu województwa,

• dotacja z budżetu państwa na dofinansowania zadań własnych,

• dotacja z budżetu państwa na dofinansowanie zadań zleconych,

• fundusz organizacji pozarządowych,

• fundusze strukturalne Unii Europejskiej.

Roczne plany finansowe powinny uwzględniać poszczególne działania Programu tak, by dostosowywać możliwości finansowe do predyspozycji gminy oraz ustalonych działań. W czasie realizacji Programu, Ośrodek Pomocy Społecznej będzie stale nadzorował sytuację rodzin, by w razie konieczności manewrować zadaniami i szeregować je według bieżących potrzeb.9. Monitoring i ewaluacja

Program zakłada tworzenie korzystnych warunków dla prawidłowego funkcjonowania rodzin oraz aktywizowania społeczności lokalnej do harmonijnej współpracy na rzecz rodziny. Istotnym elementem decydującym o zakończeniu Programu sukcesem jest współpraca instytucji oraz organizacji na rzecz wspierania rodzin oraz zrealizowanie zaplanowanych zadań.

Koordynatorem Programu Wspierania Rodziny na lata 2023-2025 jest Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie.

Monitorowanie i ewaluacja odbywać się będą na podstawie informacji uzyskanych od podmiotów uczestniczących w realizacji zadań, poprzez gromadzenie danych i informacji w zakresie wszystkich działań. Bieżący nadzór nad realizacją Programu i podejmowanie działań zmierzających do osiągnięcia wyznaczonych w celów, pozwoli na opracowanie kolejnych działań profilaktycznych na lata następne, a także będzie podstawą do oceny ich skuteczności. Cele i realizacja zadań z zakresu wspierania rodziny będą podlegać ewaluacji i będą odpowiadać na bieżące potrzeby mieszkańców gminy Wolin.

W celu sprawdzenia na ile Program został zrealizowany zaleca się przeprowadzanie monitoringu poprzez sporządzenie sprawozdania uwzględniającego kwestie finansowe oraz sprawozdania z realizowanych działań, co umożliwi analizę oraz ocenę ich skuteczności. Sprawozdanie składa Kierownik Ośrodka.

Przygotowała:

Małgorzata Klimkowska

Kamila Giszel

Funkcjonariusz Policji, przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, przedstawiciele gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, przedstawiciele oświaty oraz ochrony zdrowia biorąc udział w interwencji związanej ze stosowaniem przemocy w rodzinie lub w przypadku uzasadnionego podejrzenia zaistnienia przemocy w rodzinie wypełniają formularz „Niebieskiej Karty”, która wszczyna procedurę. „Niebieska Karta“ nie stanowi podstawy do wszczęcia postępowania karnego, w przypadku złożenia zawiadomienia i wszczęcia postępowania może ona zostać wykorzystana jako dowód procesowy.

Zgodnie z art. 15 ust. 4 o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jeden asystent może współpracować z 15 rodzinami.

21

26

Gminny Program wspierania rodziny w gminie wolin na lata 2023 - 2025

Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie