Logo BIP Logo ePUAP
Biuletyn Informacji Publicznej
herb jednostki
Ośrodek Pomocy Społecznej Wolin


SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI

OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W WOLINIE ZA ROK 2009

oraz zgłoszone potrzeby na rok 2010.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie, zadania pomocy społecznej realizuje w oparciu o podstawowy akt prawny, jakim jest ustawa z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej i towarzyszące rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej. W porównaniu do poprzednich przepisów jest ona aktem przejrzystym. Ponadto działamy na podstawie:

  • ustawy z dnia 29 grudnia 2005r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” Dz.U.z 2005r. Nr 267, poz. 2259,

  • ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych Dz.U. z 2003r. Nr 228, poz. 2255 z późn. zm.,

  • ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów Dz.U z 2009r. Nr 1, poz. 7

  • rozporządzenia MGPiPS z dnia 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności Dz.U.Nr 139, poz. 1328

  • ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Dz.U. Nr 180, poz. 1493.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje (art.5 i 5a wyciąg):

1) osobom i rodzinom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania

i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej posiadającym zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt

tolerowany lub status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;

3) obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru

Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali

zezwolenie na pobyt.

Osobom i rodzinom wymienionym w punktach 1-3 przysługuje pomoc jeżeli zostaną spełnione kryteria dochodowe i tak:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 477 zł. netto,

2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 351 zł. netto. W przypadku rodziny kryterium stanowi sumę liczby osób pomnożonej przez 351 zł.

- przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art.7 pkt.2-15 ustawy o pomocy społecznej tj.:

  1. ubóstwa;

  2. sieroctwa;

  3. bezdomności;

  4. bezrobocia;

  5. niepełnosprawności;

  6. długotrwałej lub ciężkiej choroby;

  7. przemocy w rodzinie; 7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;

  8. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;

  9. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;

  10. braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawczej;

  11. trudności w integracji cudzoziemców, którzy otrzymali status uchodźcy;

  12. trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

  13. alkoholizmu lub narkomanii;

  14. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;

  15. klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

  1. miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

  2. składki na ubezpieczenie zdrowotne, rentowo-emerytalne

  3. kwotę świadczonych alimentów na rzecz innych osób. Odliczeniu nie podlegają wszelkie zajęcia komornicze.

Powyższe kryteria i okoliczności, z powodu których udziela się świadczeń, wymienione w art.7, decydują o strukturze osób korzystających z pomocy społecznej. Przy czym wystarczy wystąpienie co najmniej jednego z powodów z art.7 pkt.2-15, aby skutecznie domagać się świadczenia pieniężnego. Propozycja wyboru rodzaju świadczenia należy do kompetencji organu pomocy. Wysokość świadczenia, jeżeli nie jest określona odpowiednim przepisem (patrz zasiłek stały, zasiłek okresowy), należy do uznania administracyjnego.

Zauważyć należy, że w 2009r. miała nastąpić weryfikacja kryterium dochodowego, niestety minister właściwy nie dokonał zmiany.

R E A L I Z A C J A Ś W I A D C Z E Ń

Z pomocy społecznej w 2009r. korzystało 482 rodziny (w roku poprzednim 541), w tym na wsi - 338, o łącznej liczbie 1446 osób, w tym wyłącznie z p racy socjalnej 168 rodzin o liczbie 500 osób. Ogólnie ilość osób korzystających z pomocy społecznej stanowi 11,54% ogółu mieszkańców gminy - 12 528.

Praca socjalna, zgodnie z art. 6 ustawy o pomocy społecznej, to wszelka działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi.

Liczba rodzin i osób, którym udzielano pomocy z powodu występującego:

1) ubóstwa 42

2) bezdomności 2

3) bezrobocia 225

4) niepełnosprawności 143

5) długotrwałej lub ciężkiej choroby 23

6) potrzeby ochrony macierzyństwa 2

7) bezradności w sprawach 69 w tym 10 wielodzietność

opiekuńczo-wychowawczych 49 rodziny niepełne

i prowadzenia gospodarstwa domowego

8) trudności w przystosowaniu 1

do życia po opuszczeniu zakładu

karnego

9) alkoholizmu lub narkomanii 71

10) zdarzenia losowego

W niektórych rodzinach występuje więcej niż jeden powód udzielenia pomocy.

Liczba rodzin i osób, którym udzielono pomocy w szczególności w formach:

1) dożywianie dzieci w szkołach ogółem: 413 297 708 zł.

w tym zasiłki celowe i świadczenia rzeczowe 175 44 739 zł.

2) zasiłki okresowe 265 332 648 zł.

3) zasiłki celowe (żywność, wsparcie, opał,

leki, schronienie bezdomnych, sprawienie

pogrzebu, zdarzenia losowe) 263 50 336 zł.

w tym specjalne 43 5 082 zł.

4) opłata za pobyt w domu 12 182 735 zł.

pomocy społecznej

5) usługi opiekuńcze 63 478 469 zł.

Należy zauważyć, że zasiłki celowe są najbardziej pożądaną formą pomocy. Tego rodzaju świadczeniem można pomóc bardzo szerokiemu gronu mieszkańców naszej gminy, również w formie zasiłków celowych specjalnych. Klienci wnioskują najczęściej o pomoc na opał i żywność. Na ten cel średnio na cały rok potrzeba około 60 000 zł.

FINANSOWANIE ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ

Ośrodek nasz, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej realizuje zadania własne, należące do kompetencji samorządu gminnego oraz zadania zlecone gminie, należące do kompetencji państwa.

Do zadań własnych należy m.in.: sporządzanie bilansu potrzeb, przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, celowych i okresowych, (zgodnie z obowiązującymi kryteriami), udzielanie schronienia, przyznawanie posiłku i niezbędnego ubrania, opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz społeczne za osoby uprawnione, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych w związku z zaistniałym zdarzeniem losowym, organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, dożywianie dzieci i młodzieży, sprawianie pogrzebu, umieszczanie i opłacanie pobytu osób w domu pomocy społecznej, przyznawanie pomocy finansowej osobom opuszczającym zakłady karne jeżeli spełniają warunki zawartego między ministerstwami Porozumienia, utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Do zadań zleconych należy: organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie kosztów powstałych w wyniku klęski żywiołowej, pomoc w różnorodnej formie cudzoziemcom, a także od czerwca 2009 wypłacanie wynagrodzeń dla opiekunów prawnych z tytułu rodzin zastępczych (ustawodawca dał Ośrodkom 6 miesięcy na przygotowanie się do wykonywania zadania).

Dodatkowo realizujemy zadanie gminy polegające na ustalaniu uprawnień osób zgłaszających wnioski do Burmistrza, do bezpłatnej opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych.

Środki finansowe na pomoc osobom i rodzinom pochodziły z gminy (zadania własne) oraz z budżetu państwa (zadania zlecone) - bez projektu.

dział

Nazwa działu

Wydatki w zł.

ogółem

własne

zlecone

852

Opieka społeczna

5 447 006,31

1 060 171,40

3 525 746,38

861 088,55 - dotacja na § 2030

Ze środków tych udzielono pomocy dla 482 rodzin, o łącznej liczbie osób 1446.

dział

Rozdział - nazwa rozdziału

zlecone

własne

Liczba świadczeń ogółem

Kwota wydatków

852

85202 - opłata za pobyt w domu pomocy społecznej

-

182 735

106

182 735

85213 - składki na ubezpieczenie zdrowotne za osoby otrzymujące zasiłek stały oraz za osoby otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne

15 816

5 837

10 920

978

32 573

85214 § 3110 Z - zasiłki stałe

(od sierpnia 2009r. stały się zadaniem własnym)

189 515

129 945

1 052

319 460

85214§ 3110-3

zasiłki okresowe

332 648

-

1316

332 648

85214 § 3110 - zasiłki i pomoc w naturze

zasiłki celowe na żywność, zakup opału, leków, inne

w tym zasiłki specjalne

-

-

50 336

5 082

263

43

50 336

5 082

85228 - usługi opiekuńcze

57 000

421 465

22 652

478 469

85295 - dożywianie, zasiłki celowe na zakup żywności, paczki żywnościowe oraz Wigilia

144 000

105 708

61 950

249 708

Uzyskane dotacje z budżetu Państwa na realizację zadania - zasiłki okresowe (obowiązkowe zadanie własne gminy) pozwoliły na wsparcie 265 rodzin (więcej o 12). Każda rodzina, która spełniała przesłanki do przyznania tego świadczenia, otrzymała je.

Wysokość zasiłku okresowego uzależniona jest od dochodu osoby samotnie gospodarującej, lub dochodu rodziny i stanowi 50% różnicy między posiadanym dochodem a kryterium. W stosunku do roku poprzedniego zmalała liczba rodzin, które skorzystały z programu dożywiania dzieci w szkole. Jako powód można wymienić:

- brak chęci wyrażana przez same dzieci do spożywania posiłków w szkole,

- brak zainteresowania ze strony rodziców tj. niedostarczanie dokumentów do udzielania pomocy,

- w pojedynczych przypadkach zmiana dochodu rodziny.

Kryterium dla osób korzystających ze świadczeń pomocy aktualnie dla osoby samotnej wynosi 477 zł., dla rodziny ustala się mnożąc ilość osób razy kryterium dla osoby w rodzinie czyli 351 zł.

UTRZYMANIE OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ

Na płace pracowników oraz utrzymanie Ośrodka (bez Sekcji Świadczeń Rodzinnych), środki pochodziły z dotacji Wojewody oraz budżetu Gminy, w ogólnej kwocie 1 021 966 zł.,

dział

Rozdział - nazwa rozdziału

zlecone

własne

Kwota wydatków

852

85219 - utrzymanie ośrodka

-

543 497

543 497

85219 - wynagrodzenia osobowe, „13”, ubezpieczenie społeczne, FP, PFRON, nagrody jubileuszowe 1 osoba.

-

481 536

481 536

85219 - materiały i wyposażenie, remonty, prowizje bankowe, szkolenia delegacje, media, odpisy na ZFŚS, inne

-

61 961

61 961

85228 - usługi opiekuńcze

wynagrodzenia osobowe, „13”, ubezpieczenie społeczne, FP, PFRON, nagrody jubileuszowe 2 osoby.

55 000

399 515

545 515

85228 - materiały i wyposażenie, remonty, prowizje bankowe, szkolenia delegacje, media, odpisy na ZFŚS, inne

2 000

21 954

23 954

Razem 85228

57 000

421 465

478 469

Jedną z grup znajdującą się w kręgu zainteresowania pomocy społecznej są osoby starsze, które nie mogą przy pomocy własnych możliwości i uprawnień zaspokoić swoich potrzeb życiowych. Te najczęściej korzystają z usług opiekuńczych, choć nie tylko.

Usługi opiekuńcze to specyficzny rodzaj pomocy. Od pracowników wymaga się dużej empatii, ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i w żadnym wypadku opiekunki środowiskowej nie należy kojarzyć z osobą, która tylko sprząta i gotuje. Usługi polegają na toalecie podopiecznych, utrzymaniu czystości pomieszczeń bezpośrednio przez nich zajmowanych, obejmują drobne zabiegi pielęgnacyjne, palenie w piecach, przygotowywanie posiłków, towarzyszenie w spacerach, zakupy dla podopiecznych, zagospodarowanie czasu wolnego.

W 2009r. usługami objętych było 63 osoby w tym 5 ze specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi (schizofrenicy, charakteropaci). Wypracowano 22 652 usługogodziny. Realizacja zadania była bardzo utrudniona ze względu na to, iż 2 pracowników przebywało na świadczeniach rehabilitacyjnych płaconych ze środków ZUS. Sytuacja taka spowodowała, że części podopiecznym zostały skrócone godziny usług, innym musieliśmy odmówić udzielenia takiego wsparcia ze względu na brak personelu, który mógłby świadczyć ten rodzaj pomocy. W związku z powyższym wystąpiono do Burmistrza o zmianę struktury organizacyjnej w części dotyczącej usług opiekuńczych i przyznanie dodatkowych środków finansowych na zatrudnienie w 2009r. W budżecie na rok 2009 zmiana w wysokości środków finansowych nie została uwzględniona. Wpływy jakie uzyskano z usług opiekuńczych stanowią dochód własny gminy.

Do realizacji zadań pomocy społecznej (bez Sekcji Świadczeń Rodzinnych) Ośrodek zatrudniał 30 pracowników, nie wszyscy pracowali w pełnym wymiarze czasu pracy. Dwóch pracowników (opiekunki) przebywało na długotrwałych zwolnieniach lekarskich. Zatrudnienie przedstawiało się w następujący sposób:

- kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej 1 osoba

- główna księgowa 1 osoba

- pracownicy socjalni 6 osób

- referent ds. realizacji zadań pomocy społecznej 1 osoba

- podinspektor ds. płac, ZUS 1 osoba

- doradca prawny 1 osoba (1/3 etatu)

- inspektor ds. realizacji Usług Opiekuńczych 1 osoba

- opiekunki nad chorym w domu 16 osób

- sprzątaczka 1 osoba (1/4 etatu)

- pracownik socjalny ds. realizacji

projektu unijnego 1 osoba

Przez cały rok pracownicy podnosili swoje wykształcenie i kwalifikacje zawodowe. Jeden z pracowników socjalnych rozpoczął studia licencjackie na kierunku „praca socjalna” inny ukończył z pozytywnym wynikiem egzaminu specjalizację I stopnia, wykorzystując środki unijne pozyskane przez Ośrodek. Pracownicy Sekcji Usług Opiekuńczych (9) uzyskali średnie wykształcenie.

W ramach współpracy z poszczególnymi instytucjami zorganizowano wypoczynek dla dzieci i nieodpłatnie wyjechało na kolonie letnie 39 dzieci, z tego:

- z Gminnej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - 24 dzieci,

- z Kuratorium Oświaty w Szczecinie - 15 dzieci.

Jak co roku 7 grudnia zorganizowano ,,Mikołajki”. W tym dniu Mikołaj wręczał paczki ze słodyczami. Dzieci bardzo ucieszyły się z podarków, a te które zdecydowały się samodzielnie odebrać paczkę od Mikołaja otrzymywały drobną maskotkę. W trakcie wręczania paczek dzieci musiały „wykupić” swoją paczkę tradycyjnym wierszykiem lub piosenką dla Świętego Mikołaja. Były także i mamy, które odważyły się zastąpić swoje pociechy, choć niektóre mówiły, że nie umieją śpiewać.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie przygotowuje paczki ze słodyczami od kilku już lat. W 2009 roku wydano 179 paczek dla dzieci z rodzin korzystających ze świadczeń pomocowych, w których spełnione były kryteria pomocowe: kryterium dochodowe, wielodzietność lub samotne wychowywanie dzieci.

Młodzież Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Wolinie od kilku lat prowadzi akcję zbierania słodyczy, zabawek, maskotek, sprzedaży ciast w celu pozyskania środków finansowych na zorganizowanie paczek mikołajkowych, które zostają przekazane dzieciom z rodzin najuboższych. Do akcji tej przyłączyli się również uczniowie Publicznej Szkoły Podstawowej w Wolinie, którzy przekazali do naszego Ośrodka słodycze. W ten sposób do około 25 dzieci przybył Mikołaj z drobnymi upominkami lub słodyczami. W dniu 20 grudnia, dzięki uprzejmości Pana Wiktora Nowaka młodzież wraz z pracownikami socjalnymi odwiedziła wspólnie z Mikołajem dzieci, które nie mogły skorzystać z podarków wcześniejszych. Paczki te sprawiły im ogromną radość.

W dniu 17 grudnia 2009 r. rozpoczęliśmy Spotkanie Wigilijne organizowane przez pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej w Wolinie. Na tradycyjny świąteczny poczęstunek przybyło 60 osób.

Na zakończenie spotkania wszyscy uczestnicy otrzymali paczki żywnościowe przygotowane przez pracowników Ośrodka. Serdeczne podziękowania za pomoc w organizacji spotkania należą się uczennicom z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Wolinie nauczycielom - opiekunom Samorządu Uczniowskiego, Strażakom z OSP Wolin, współpracownikom.

Po raz kolejny Karolina Gołębiowska - mieszkanka Dargobądza, wspólnie z koleżankami objęła pomocą pięć wielodzietnych rodzin. W okresie przedświątecznym zorganizowała kiermasz wykonanych własnoręcznie kartek świątecznych i ozdób choinkowych. Za zebrane pieniądze zakupiła produkty żywnościowe, upominki, środki czystości dla pięciu wskazanych rodzin, które wspólnie z pracownikiem socjalnym wręczyła.

W celu aktywizowania i usamodzielniania osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Ośrodek podpisał umowę partnerską i wspólnie z PCPR w Kamieniu Pomorskim i innymi Ośrodkami naszego powiatu wystąpił o środki unijne z EFS - POKL w ramach :

Zrealizowaliśmy projekt pt. „Aktywizacja zawodowa i społeczna Klientów instytucji pomocy społecznej”. Każda opinia otrzymała określoną kwotę środków finansowych, w naszym przypadku 143 260 zł. Kwota ta przeznaczona była na poszczególne zadania:

- Aktywna integracja OPS w Wolinie - dla 17 beneficjentów - 79 027,05 zł.,

- Praca socjalna i wyposażenie stanowiska pracy - 36 463,47 zł.,

- Koszty pośrednie - obsługa księgowa - 8 760 zł.,

- zarządzanie projektem - 937,68 zł.,

- wkład własny - 14 320,80 zł.

- promocja projektu - 3 697 zł.

17 beneficjentów uczestniczyło w indywidualnych spotkaniach z doradcą zawodowym, psychologiem, pedagogiem. Każdy został zobligowany do uczestniczenia w co najmniej dwóch formach aktywizacji. Odbyły się spotkania integracyjne z uczestnikami projektu z innych ośrodków.

Ośrodek nasz zorganizował:

- Warsztaty aktywnego poszukiwania pracy - 17 osób,

- Kurs „ABC pracownika hotelowego” - 8 osób,

- Kurs usług cateringowych - 13 osób,

- Kurs prawa jazdy - 2 osoby,

- Kurs florysta - bukieciarz - 9 osób,

- Kurs murarza - 1 osoba

Szkolenia skupiły się na praktycznej stronie. Beneficjenci byli zobowiązani do aktywnego uczestnictwa w zajęciach i spotkaniach. Odbywali praktyki np. w małej gastronomii, czy recepcji hotelowej. Ośrodek organizował m.in. dojazdy, dowozy, opiekę nad osobami zależnymi. Zauważyć należy, że już w trakcie trwania projektu osoby uczestniczące podejmowały prace dorywcze i sezonowe. Na rok 2010 złożono wniosek i projekt na kwotę 179 244 zł. czyli o 36 038 zł. więcej.

Z ostatnim dniem listopada br. zakończyły się trwające na terenie naszej Gminy prace społecznie użyteczne organizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie przy udziale Gospodarstwa Pomocniczego Urzędu Miasta oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Kamieniu Pomorskim z Filią w Wolinie.

Prace, które trwały od kwietnia miały na celu aktywizację zawodową osób długotrwale bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Akcją objętych zostało 25 osób bezrobotnych. Było to dla nich nie lada wyzwanie, gdyż musieli zerwać z dotychczasowym sposobem życia. Wykonywali prace na terenie swojego miejsca zamieszkania, w czasie i w sposób wskazany przez sołtysa lub inny podmiot. Polegały one na sprzątaniu terenu, drobnych pracach remontowych, sadzeniu drzewek, koszeniu trawy, odchwaszczania terenów zielonych. Wynagrodzenie w wysokości 6,80 zł., wolne od wszelkich potrąceń, należało się wyłącznie za godziny przepracowane. W każdym miesiącu należało wypracować 40 godzin, po 10 tygodniowo. Był to sprawdzian możliwości powrotu na rynek pracy, tym bardziej, że byli też tacy, którzy nie pracowali dotychczas zawodowo.

Osoby wykonujące prace społecznie użyteczne zachowują status osoby bezrobotnej, posiadają ubezpieczenie zdrowotne i wypadkowe. Ci, którzy nie zgłosili się, nie zgodzili na podjęcie prac lub dopuścili się jakichkolwiek naruszeń (np. spożywanie alkoholu, brak godzin pracy) stracili status osoby bezrobotnej na okres 120 dni a tym samym prawo do korzystania ze świadczeń pomocy społecznej.

Z obserwacji ludzi korzystających z tego rodzaju aktywizacji społecznej sądzić można, że jest pożądany kierunek. Niektóre osoby po zakończeniu prac wykazywały zainteresowanie podjęciem pracy w normalnym systemie godzinowym, zgłaszając swoją gotowość do dalszych prac w przyszłym roku. Pozytywnym aspektem tych działań jest to, że osoby miały możliwość wykazania swoich umiejętności, sprawdzenia możliwości i dojścia do wniosku, że jeżeli chcę to potrafię uczynić w swoim życiem wiele dobrego. Na rok 2010 również zaplanowano takie działania aktywizacyjne.

W 2009r. podpisano umowę z Caritas Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej na realizację działań w ramach programu „Dostarczanie żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej w 2009r.”

Lp

asortyment

WZ/nr

Data odbioru

ilość

1.

mąka pszenna

7/209

03.03.2009r.

3520kg.

2.

mleko 3,2%

7/209

03.03.2009r.

2880l.

3.

makaron

15/209

05.03.2009r.

3360kg.

4.

musli 500g.

44/209

23.03.2009r.

1504kg.

5.

herbatnik 50g.

44/209

23.03.2009r.

1504,80kg

6.

dżem 390g.

44/209

23.03.2009r.

1755kg.

7.

mleko 3,2%

79/209

21.04.2009r.

2004l.

8.

cukier

79/209

21.04.2009r.

2000kg.

9.

syrop owocowy

79/209

21.04.2009r.

1002kg.

10.

mleko 3,2%

114/209

18.05.2009r.

2004l.

11.

cukier

114/209

18.05.2009r.

2000kg.

12.

mąka

114/209

18.05.2009r.

1000kg.

13.

kasza jęczmienna 500g.

114/209

18.05.2009r.

1000kg.

14.

herbatniki 50g.

114/209

18.05.2009r.

501,60kg.

15.

mleko 3,2%

176/209

29.06.2009r.

2004l.

16.

kawa instant 200g.

176/209

29.06.2009r.

150kg.

17.

płatki kukurydziane

176/209

29.06.2009r.

1000kg.

18.

mleko 3,2%

329/209

05.11.2009r.

2160l.

19.

cukier

329/209

05.11.2009r.

2160kg.

20.

mąka

329/209

05.11.2009r.

1760kg.

21.

makaron krajanka 500g.

329/209

05.11.2009r.

1120kg.

Łącznie otrzymaliśmy 11052 litrów mleka, 1002 litry syropu owocowego oraz 24 335,40 kg. żywności w różnej postaci. Pozyskaną żywność, zgodnie z podpisaną umową przekazano dla 575 rodzin o ogólnej liczbie osób 1679. Najczęstszymi powodami przyznania wsparcia były: bezrobocie co najmniej jednego członka rodziny, niepełnosprawność, długotrwała choroba oraz wielodzietność rodzin. Osoby, które nie mogły samodzielnie odebrać żywności korzystały z pomocy pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej, którzy dostarczali produkty do domów. Żywność wydawana była także osobom upoważnionym na podstawie przedłożonych przez osoby zainteresowane upoważnień. Rodziny wielokrotnie otrzymywały pomoc. Zwrócono uwagę, że w przyszłości produkty żywnościowe takie jak makaron lub kasza powinny być pakowane w bardziej trwałe opakowania.

Przez cały rok klienci pomocy społecznej mają możliwość wybrania sobie odzieży używanej, którą przekazują mieszkańcy naszej gminy. Współpraca odbywa się również przy nieodpłatnym przekazywaniu mebli. Ośrodek nie gromadzi mebli a jedynie przekazuje osobom chętnym adresy lub miejsca skąd mogą odebrać meble lub sprzęt AGD albo inne potrzebne sprzęty.

W roku 2009 wydano łącznie 1545 decyzji administracyjnych: własne - 1472, zlecone 73 (bez świadczeń rodzinnych) przyznających pomoc społeczną, w tym 15 decyzji odmawiających przyznania pomocy. Złożono 9 odwołań.

Poniższe zestawienie przedstawia ilości dodatkowych zadań wykonanych na wnioski dotyczące:

  • umorzenia podatków od nieruchomości mieszkańców gminy - 55,

  • udzielenia informacji dla sądów policji - 13,

  • rozeznania sytuacji dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo - wychowawczych - 29,

  • interwencji wspólnych z policją, kuratorem sądowym, pedagogiem szkolnym, kuratorem - 21,

  • udzielenia pomocy dla kombatantów (odwiedziny + karty) - 5.

Zauważyć należy, że pracownicy socjalni wykonujący na zlecenie Urzędu Miasta karty informacyjne do umorzenia podatków, czynszów, zgłaszają fakt, iż osoby wnioskujące nie chcą udostępniać dokumentacji, rachunków, gdyż jak twierdzą zwracali się do Urzędu a nie do Ośrodka.

W roku 2009 zmniejszyła się liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Według naszej oceny wpływ na to miało:

- niezmienione od kilku lat kryterium dochodowe uprawniające do ubiegania się o pomoc. Nie oznacza to, że wzrosła stopa życiowa naszych mieszkańców. Waloryzacja rent i emerytur, wzrost minimalnej płacy i kwot świadczeń rodzinnych spowodowało, że niektóre rodziny przestały kwalifikować się do udzielenia pomocy;

- usamodzielnienie rodzin poprzez podjęcie prac chociażby sezonowych;

- uzyskanie własnych świadczeń rentowych lub emerytalnych przez członków rodziny. Liczba osób i rodzin korzystających z pracy socjalnej i poradnictwa specjalistycznego utrzymuje się w tej chwili na stałym poziomie. Należy zwrócić uwagę, że ubiegający się o pomoc są zobowiązani do wykonania ustaleń, uzgodnień (np. podjęcia leczenia p/alkoholowego) dokonywanych podczas przeprowadzania wywiadu. Brak współpracy z pracownikiem socjalnym, nie wywiązywanie się z ustaleń może stanowić podstawę do ograniczenia lub wstrzymania pomocy społecznej.

Najczęstszymi przyczynami przyznania świadczeń z pomocy społecznej jest występujące w rodzinach: bezrobocie (związane z niskim poziomem wykształcenia), niepełnosprawność, problemy związane z nadużywaniem alkoholu oraz brak aktywności ze strony dorosłych członków rodzin, ich wyuczona bezradność. Wskaźnik bezrobocia, czyli stosunek liczby bezrobotnych do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym, na koniec 2009 r. na terenie naszej gminy wynosił 14,1 %, natomiast w gminach ościennych jest niższy: Międzyzdroje - 10,2 %, Kamień Pomorski - 11,3 %.

W następstwie przemian ekonomicznych i społecznych nastąpiła wyraźna zmiana w strukturze świadczeniobiorców. Coraz liczniejszą grupę stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Największą liczbę rodzin korzystających ze świadczeń pomocowych stanowią czteroosobowe i jednoosobowe gospodarstwa domowe. Patrząc na strukturę, to są to rodziny z jednym, dwojgiem lub trojgiem dzieci. Niepełnych jest tylko 49 rodzin. Obserwujemy również zjawisko dziedziczności wśród świadczeniobiorców korzystających z pomocy, w związku z ich wyuczoną bezradnością spowodowaną brakiem odpowiednich wzorców. Obecnie dużym problemem jest brak zaangażowania członków rodzin w troskę nad swoimi starszymi rodzicami. Odpowiedzialność za opiekę często zrzucają na instytucje państwowe.

ŚWIADCZENIA RODZINNE - realizacja w 2009r.

System świadczeń rodzinnych działający od maja 2004 r. jako system pozaubezpieczeniowych świadczeń socjalnych, jest kolejnym zadaniem zleconym Ośrodkowi do realizacji. Celem systemu pomocy rodzinie wprowadzonego przez ustawę o świadczeniach rodzinnych jest stworzenie spójnego wsparcia rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej, wychowującej dzieci uczęszczające do szkoły, w tym niepełnosprawne.

Ustawa, która była już wielokrotnie nowelizowana przewiduje:

  • jednolite kryteria dochodowe, oparte na kosztach utrzymania rodzin, warunkujące dostęp do świadczeń na poziomie wyższym niż egzystencjalne;

  • jednolite źródło finansowania wydatków, tj. budżet państwa; dwa rodzaje świadczeń rodzinnych;

  • zasiłki rodzinne wraz z dodatkami oraz świadczenia opiekuńcze; zwiększoną pomoc na rzecz rodziny w związku z edukacją dziecka, szczególnie niepełnosprawnego;

  • jeden podmiot wypłacający świadczenia, a mianowicie gminę.

Aktualnie wszystkie świadczenia w ramach ustawy o świadczeniach rodzinnych są wypłacane przez gminę.

Podstawowym świadczeniem jest w dalszym ciągu zasiłek rodzinny wraz z dodatkami. Oprócz tego przyznawane jest świadczenie pielęgnacyjne, niezależny od dochodu zasiłek pielęgnacyjny oraz jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka.

W nowelizacji przepisów zmieniły się kwoty wypłacanych zasiłków wraz z dodatkami oraz kwota zasiłku pielęgnacyjnego. Wysokość kwot zasiłku rodzinnego uzależniono od wieku dziecka. Zmiany nastąpiły również w zakresie dotyczącym osób, które podejmują zatrudnienie poza granicami Polski. W przypadku, gdy członek rodziny osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych przebywa w kraju Unii Europejskiej, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nasz Ośrodek nie jest organem uprawnionym do wypłaty świadczeń rodzinnych. W związku z powyższym współpracujemy z Urzędem Marszałkowskim w Szczecinie w zakresie realizacji świadczeń rodzinnych dla osób ubiegających się o te świadczenia w krajach Unii Europejskiej.

Nowelizacja dotychczasowych przepisów następowała w przeciągu całego roku. Dzięki odpowiednio wczesnej informacji klientów o obowiązujących zmianach nastąpiło płynne przejście na nowe zasady przyznawania świadczeń. Informacje rozpowszechniano za pomocą ogłoszeń zamieszczanych w Internecie, na tablicach w miejscach publicznych a także za pomocą miejscowego Biuletynu Informacyjnego.

Wypłata świadczeń rodzinnych następuje poprzez przelewy na konta osobiste oraz wypłatę gotówkową w/g porządku alfabetycznego w kasie Banku Spółdzielczego w Wolinie. Realizacja w formie przelewów jest korzystniejszym rozwiązaniem, ponieważ przekazywanie świadczeń odbywa się sprawniej i bezgotówkowo.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny przysługuje osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 504 zł. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 583 zł. Świadczenie to przysługuje do ukończenia przez dziecko 18 roku życia lub nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.

Wysokość zasiłku rodzinnego aktualnie wynosi:

1) 68 zł do ukończenia przez dziecko 5 roku życia;

2) 91 zł do ukończenia przez dziecko 18 roku życia;

3) 98 zł do ukończenia przez dziecko 21 roku życia.

Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:

1) urodzenia dziecka - 1000 zł;

2) opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - 400 zł;

3) samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych, na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania - 400 zł;

4) samotnego wychowywania dziecka - 170 zł lub 250 zł dla dziecka niepełnosprawnego;

5) kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego - 60 zł do 5 roku życia i 80 zł powyżej 5 roku życia;

6) rozpoczęcia roku szkolnego - 100 zł;

7) podjęcia przez dziecko nauki w szkole ponadgimnazjalnej poza miejscem zamieszkania - 50 zł, jeśli dojeżdża; 90 zł, jeżeli zamieszkuje w internacie lub stancji;

8) wielodzietność - 80 zł na trzecie i kolejne dziecko uprawnione do zasiłku rodzinnego.

Zasiłek pielęgnacyjny jest świadczeniem opiekuńczym wypłacanym bez względu na wysokość dochodu rodziny i wiek osoby, jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, a także umiarkowanym, jeżeli inwalidztwo powstało w wieku do ukończenia 21 roku życia. Świadczenie w/w przysługuje również osobie powyżej 75 roku życia bez względu na stan zdrowia. Zasiłek ten od września 2006 r. przysługuje w kwocie 153zł.

Następnym świadczeniem opiekuńczym jest świadczenie pielęgnacyjne, które przysługuje opiekunowi prawnemu dziecka jeżeli nie podejmuje on lub rezygnuje z zatrudnienia, lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji i dziecko nie przebywa w placówce zapewniającej całodobowej opieki. Wskazanie do takiego świadczenia wydaje wyłącznie Powiatowy zespół d/s Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Gryficach. Za osoby otrzymujące ten rodzaj świadczenia Ośrodek opłaca składkę na ubezpieczenie społeczne (rentowo-emerytalne).

Świadczenie w postaci jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka (tzw. becikowe) wypłacane jest bez względu na wysokość dochodu rodziny w ciągu dwunastu miesięcy od dnia urodzenia dziecka na podstawie dowodu osobistego rodzica i aktu urodzenia dziecka. Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych było zobowiązanie kobiet do dostarczania zaświadczeń od lekarzy położników, potwierdzających pozostawanie pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży, w przypadku, gdy będą zwracały się o wypłatę „becikowego”.

R E A L I Z A C J A Ś W I A D C Z E Ń

Na realizację zadania - świadczenia rodzinne środki finansowe w całości pochodziły z budżetu państwa.

Za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. wypłacono łącznie 27 644 świadczeń (bez składek) na kwotę 2 680 117 zł i tak:

1. Zasiłki rodzinne 16 035 świadczeń

2. Dodatki do zasiłków rodzinnych z tytułu:

1) urodzenia dziecka 89

2) opieki nad dzieckiem w okresie 357

korzystania z urlopu wychowawczego

3) samotnego wychowywania dziecka i utraty 0

prawa do zasiłku dla bezrobotnych, na skutek

upływu ustawowego okresu jego pobierania

4) samotnego wychowywania dziecka 798

5) kształcenia i rehabilitacji dziecka 1100

niepełnosprawnego

6) rozpoczęcia roku szkolnego 936

7) podjęcia przez dziecko nauki w szkole 1891

ponadgimnazjalnej poza miejscem zamieszkania

8) wielodzietność 2419

3. Zasiłki pielęgnacyjne 3587

4. Świadczenia pielęgnacyjne 293

5. Jednorazowa zapomoga z tytułu 139

urodzenia dziecka

6. Składki na ubezpieczenia społeczne 250

Ze świadczeń rodzinnych skorzystało 920 rodzin. Wydanych zostało 2185 decyzji administracyjnych, w tym: 89 odmawiających przyznania świadczenia. Od decyzji złożyła odwołanie 1osoba.

FUNDUSZ ALIMENTACYJNY

We wrześniu 2007 r. Sejm przyjął ustawę o pomocy osobom uprawnionym do Alimentów, nazwaną „Funduszem Alimentacyjnym”, która zaczęła obowiązywać od października 2008 r. Nowa ustawa, w przeciwieństwie do poprzedniej daje możliwość wypłacania zasądzonych alimentów, w przypadku ich bezskuteczności, również osobom pozostającym w małżeństwie. Korzystniejsze jest kryterium uprawniające do pomocy, które wynosi 725 zł. (poprzednio 583 zł.) oraz limit wysokości realizowanych alimentów - 500 zł. (poprzednio 170 zł). w znacznym stopniu zostały rozszerzone zadania polegające na współpracy z komornikami i sądami w celu zwiększenia skuteczności egzekucji należności. Wprowadzono obowiązek zgłaszania dłużników do Centralnych Rejestrów Dłużników prowadzonych przez trzy firmy w kraju: Krajowy Rejestr Długów, „Infomonitor” i Europejski Rejestr Instytucji Finansowych. Umowa została podpisana z firmą „Infomonitor”, która przedstawiła najkorzystniejsze warunki finansowe. Warunki finansowe były najważniejszym warunkiem weryfikacji propozycji umów, gdyż na obsługę funduszu środki pochodzą z 3 % wypłacanych kwot.

Do realizacji świadczeń rodzinnych, funduszu alimentacyjnego zatrudnionych było trzech pracowników, z tego 1 pracownik przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim a następnie na urlopie macierzyńskim. Na czas trwania zwolnienia zatrudniony został pracownik na zastępstwo. Koszty utrzymania Sekcji Świadczeń Rodzinnych stanowić mogą maksymalnie 3% otrzymanej dotacji. W 2009r. wyniosły 87966 . z czego płace stanowiły kwotę 49538 .

Poza wynagrodzeniem największą kwotę z kosztów obsługi pochłaniają opłaty bankowe i za korespondencję, gdyż wszystkie decyzje i pisma kierowane do Komorników na terenie całego kraju, Sądów, muszą być wysyłane za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

W 2009r. dłużnicy i komornicy z tytułu spłaty zadłużenia z tytułu zaliczki alimentacyjnej oraz funduszu alimentacyjnego zwrócili kwotę ogółem 33 538,87 zł. w tym 2007,09 zł. wpłaciły obce gminy. Kwota ta jest dochodem gminy, który można wykorzystać na działania wobec dłużników alimentacyjnych - zgodnie z art.27 ust.6 cyt. wyżej ustawy.

W funduszu alimentacyjnym obowiązuje inny niż w zaliczce podział procentowy, i tak:

- 60 % stanowi dochód organu skarbu państwa,

- 20 % stanowi dochód organu właściwego wierzyciela,

- 20 % stanowi dochód organu właściwego dłużnika.

Aktualnie Ośrodek nasz realizuje wypłatę dla 106 rodzin za 130 dłużników alimentacyjnych (o 28 więcej niż w roku poprzednim). Z tego 73 to dłużnicy Gminy Wolin. Liczba uprawnionych do funduszu alimentacyjnego to 162 dzieci. Współpracujemy z 32 komornikami na terenie całego kraju.

W funduszu alimentacyjnym wydano 159 decyzji w tym 20 kończących postępowanie. Wypłacono 2 017 świadczeń na kwotę 455015 zł.. Działania wobec dłużników alimentacyjnych pochłaniają znaczne koszty, zwłaszcza prowadzona korespondencja. Zaznaczyć należy, że kwoty otrzymywane z 3% dotacji na świadczenia rodzinne i fundusz alimentacyjny są niewystarczające na pokrycie wszystkich kosztów.

W celu realizacji zadania wynikającego z art. 7 ust. 1 pkt. 22 i ust. 2a o pomocy osobom uprawnionym do alimentów podpisano umowę z Biurem Informacji Gospodarczej S.A: „Infomonitor”.

W 2009r. w naszym Ośrodku odbyły się kontrole przeprowadzone przez:

  1. pracowników Wydziału Finansów i Budżetu Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. Kontroli poddano prawidłowość wykorzystania dotacji celowych, realizacji dochodów budżetu oraz terminowość składania w 2008r. sprawozdań budżetowych. Nie stwierdzono uchybień.

  2. Pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Badano prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wypłat, do których pobierania zobowiązany jest Ośrodek oraz zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, opracowania wniosków o świadczenia emerytalne i rentowe. Ustalanie uprawnień do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego oraz świadczeń rodzinnych, wypłacanie tych świadczeń i zasiłków oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu. Nie wydano zaleceń pokontrolnych, nie stwierdzono uchybień.

  3. Inspektora ds. kontroli wewnętrznej. Kontrolą objęto okres 2008r. i I-VI 2009r. badaniem objęto przestrzeganie klasyfikacji budżetowej wydatków, rozliczanie należności za usługi opiekuńcze, stosowanie ustawy o zamówieniach publicznych, sposób podziału obowiązków wśród pracowników. W wyniku ustaleń pokontrolnych zalecono: zmianę sposobu księgowania wpływów z usług opiekuńczych (wpłaty powinien przyjmować pracownik Ośrodka a następnie należność należy wpłacać na konto gminy), zmianę sposobu zatwierdzania operacji gospodarczych poprzez wprowadzenie dodatkowego podpisu pracownika (jest to utrudnione, gdyż e księgowości pracuje tylko 3 pracowników), ponowne rozpatrzenie zamówień publicznych w zakresie obsługi bankowej.

  4. Pracowników Wojewódzkiego urzędu Pracy w Szczecinie. Kontroli poddano sposób realizacji projektu systemowego „Aktywizacja zawodowa i społeczna klientów instytucji pomocy społecznej”. Zakres kontroli obejmował kwalifikowlność wydatków, prawidłowość prowadzonej dokumentacji rozliczeniowej i jej archiwizacji, sposób rekrutacji beneficjentów, poprawność udzielania zamówień publicznych, działania promocyjne. Wobec naszego Ośrodka nie stwierdzono uchybień.

Potrzeby na rok 2010.

Aktualnie nadal dużym problemem naszego Ośrodka jest jego lokalizacja - II piętro oraz brak pomieszczeń do pracy. Pracownik realizujący projekt unijny przebywa w pomieszczeniach Wolińskiego Muzeum, gdyż w naszym Ośrodku nie ma miejsca na wstawienie biurka, szafy, krzesła i sprzętu. Brakuje miejsca na archiwum zakładowe. W księgowości brakuje miejsca na dokumentację księgową. W związku z rozszerzeniem działalności i przekazaniem nowych zadań zwiększyła się liczba osób odwiedzających jednostkę. Przestaje wystarczać zainstalowany domofon, który służy do wywoływania i zawiadamiania pracownika socjalnego. Rozmowa i załatwianie spraw na korytarzu (czasami bardzo intymnych) nie służy wizerunkowi właściwego wykonywania obowiązków i szacunkowi dla drugiego człowieka. Problemy pojawiają się również wśród klientów, którzy wejdą na górę, ale nie mogą swobodnie rozmawiać, gdyż w pokoju znajduje się 3 - 4 pracowników rozmawiających z innymi klientami. Pomieszczenie biurowe kierownika zostało zaadaptowane z siedmiometrowego pomieszczenia socjalnego i toalety. W przypadkach występujących silnych wiatrów i zmian poziomu ciśnienia atmosferycznego poprzez nieszczelną wentylację wydobywa się fetor.

Wsparcia w postaci zatrudnienia jeszcze jednej osoby wymaga dział Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego tak by po dwóch pracowników zajmowało się poszczególnymi działami. Środki finansowe na wynagrodzenie mogą pochodzić z 3% dotacji. Koszty obsługi można pokrywać w ramach zadań własnych oraz z kwot uzyskanych w ramach działań podejmowanych wobec dłużników alimentacyjnych - art.27. ust.6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zatrudnienie tylko jednego pracownika powoduje, że w okresie zwolnienia lekarskiego lub urlopu wypoczynkowego nie są podejmowane żadne działania wobec dłużników. W porównaniu do zaliczki alimentacyjnej zakres pracy administracyjnej z dłużnikami jest bardzo rozszerzony, wobec czego pojedyncze stanowisko ds. funduszu alimentacyjnego przy tej ilości dłużników (z tendencją wzrostową) jest niewystarczające.

Kolejnym ważnym problemem naszego Ośrodka jest brak wystarczających środków finansowych na właściwą realizację zadań własnych: na opał w okresie jesienno zimowym.

14

Metadane - wyciąg z rejestru zmian

Akcja Osoba Data
Dodanie dokumentu: Krzysztof Konieczny 21-09-2020 19:46
Osoba, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji: 21-09-2020
Ostatnia aktualizacja: - 21-09-2020 19:46