Logo BIP Logo ePUAP
Biuletyn Informacji Publicznej
herb jednostki
Ośrodek Pomocy Społecznej Wolin

sprawozdanie z działalności za 2017r.


SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI

OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W WOLINIE ZA ROK 2017.

Realizacja zadań statutowych oraz zgłoszone potrzeby na rok 2018.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie, zadania pomocy społecznej realizuje w oparciu o podstawowy akt prawny, jakim jest ustawa z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej i towarzyszące rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej, ponadto uchwałę Nr 221 Rady Ministrów z 10 grudnia 2013r. w sprawie ustanowienia wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020, ustawę z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, ustawę z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje (art.5 i 5a wyciąg):

1) osobom i rodzinom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania

i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej posiadającym zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt

tolerowany lub status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;

3) obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru

Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali

zezwolenie na pobyt.

Osobom i rodzinom wymienionym w punktach 1-3 przysługuje pomoc jeżeli zostaną spełnione kryteria dochodowe i tak:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 634 zł. netto

2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 514 zł. netto.

W przypadku rodziny kryterium stanowi sumę liczby osób pomnożonej przez 514 zł.

- przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art.7 pkt.2-14 ustawy o pomocy społecznej tj.:

  1. ubóstwa;

  2. sieroctwa;

  3. bezdomności;

  4. bezrobocia;

  5. niepełnosprawności;

  6. długotrwałej lub ciężkiej choroby;

  7. przemocy w rodzinie; 7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;

  8. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;

  9. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;

  10. uchylony

  11. trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;

  12. trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

  13. alkoholizmu lub narkomanii;

  14. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;

  15. klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

  1. miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

  2. składki na ubezpieczenie zdrowotne, rentowo-emerytalne

  3. kwotę świadczonych alimentów na rzecz innych osób. Odliczeniu nie podlegają wszelkie zajęcia komornicze.

Zapis art.8 w ust. 4 określa jakich składników dochodu nie wliczamy do dochodu rodziny, np.: świadczenie 500+, stypendia szkolne, jednorazowe wsparcie socjalne.

Powyższe kryteria i okoliczności, z powodu których udziela się świadczeń, wymienione w art.7, decydują o strukturze osób korzystających z pomocy społecznej. Przy czym wystarczy wystąpienie co najmniej jednego z powodów z art.7 pkt.2-14, aby skutecznie domagać się świadczenia pieniężnego. Wybór rodzaju świadczenia należy do kompetencji organu pomocy. Wysokość świadczenia, jeżeli nie jest określona odpowiednim przepisem (patrz zasiłek stały, zasiłek okresowy), należy do uznania administracyjnego.

R E A L I Z A C J A Ś W I A D C Z E Ń

Z pomocy społecznej w 2017r. korzystało 487 rodzin (w roku poprzednim 531), w tym na wsi - 215, o łącznej liczbie 764 osób, w tym z p racy socjalnej 234 rodziny o liczbie 577 osób. Ogólnie ilość osób korzystających z pomocy społecznej stanowi 6,45 % ogółu mieszkańców gminy - 11 846. Ponadto wyłącznie w postaci pracy socjalnej - 101 rodzin.

Praca socjalna, zgodnie z art. 6 ustawy o pomocy społecznej, to wszelka działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi.

Liczba rodzin i osób, którym udzielano pomocy z powodu występującego:

1) ubóstwa 25

2) bezdomności 12

3) bezrobocia 136

4) niepełnosprawności 142

5) długotrwałej lub ciężkiej choroby 169

6) potrzeby ochrony macierzyństwa 30

7) bezradności w sprawach 72 w tym 16 to wielodzietność

opiekuńczo-wychowawczych 56 to rodziny niepełne

i prowadzenia gospodarstwa domowego

8) trudności w przystosowaniu 3

do życia po opuszczeniu zakładu

karnego

9) alkoholizmu 50

10) narkomanii 4

11) zdarzenia losowego 5

12) przemoc w rodzinie 3

13) klęska żywiołowa 0

W niektórych rodzinach występuje więcej niż jeden powód udzielenia pomocy.

Liczba rodzin i osób, którym udzielono pomocy w szczególności w formach:

1) dożywianie dzieci w szkołach ogółem: 218

w tym zasiłki celowe i świadczenia rzeczowe

2) zasiłki okresowe 91

3) zasiłki celowe (żywność, wsparcie, opał,

leki, schronienie bezdomnych, sprawienie 146

pogrzebu, zdarzenia losowe)

w tym specjalne

4) opłata za pobyt w domu 16

pomocy społecznej

5) usługi opiekuńcze 61

w tym specjalistyczne 5

FINANSOWANIE ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ

Ośrodek nasz, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej realizuje zadania własne, należące do kompetencji samorządu gminnego oraz zadania zlecone gminie, należące do kompetencji państwa.

Do zadań własnych należy m.in.: sporządzanie bilansu potrzeb, przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, celowych i okresowych, (zgodnie z obowiązującymi kryteriami), udzielanie schronienia, przyznawanie posiłku i niezbędnego ubrania, opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz społeczne za osoby uprawnione, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych w związku z zaistniałym zdarzeniem losowym, organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych osobom samotnym, dożywianie dzieci i młodzieży, osób dorosłych, sprawianie pogrzebu, umieszczanie i opłacanie pobytu osób w domu pomocy społecznej, przyznawanie pomocy finansowej osobom opuszczającym zakłady karne, jeżeli spełniają warunki zawartego między ministerstwami Porozumienia, utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Do zadań zleconych należy: organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie kosztów powstałych w wyniku klęski żywiołowej, pomoc w różnorodnej formie cudzoziemcom, wypłacanie wynagrodzeń dla opiekunów prawnych z postanowień sądu.

Dodatkowo realizujemy zadanie gminy polegające na ustalaniu uprawnień osób zgłaszających wnioski do Burmistrza, do bezpłatnej opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych oraz zadania wynikające z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Środki finansowe na pomoc osobom i rodzinom pochodziły ze środków własnych gminy (zadania własne) oraz z budżetu państwa (zadania zlecone).

Dział

Nazwa działu

Wydatki w zł.

ogółem

własne

Zlecone § 2010

§ 2060

852

Opieka społeczna

2 807 960,40

2 705 720,12

102 240,28

855

Rodzina

11 882 779,54

136 071,12

11 746 708,42

Fundusz Pracy

Pozabudżetowe

14 921,04

-

14 921,04

razem

14 705 660,98

2 841 791,24

11 863 869,74

Rozdział - nazwa rozdziału

zlecone

Dofinansowanie

do zadania

§ 2030

własne

Liczba świadczeń ogółem

Kwota wydatków

85202 - opłata za pobyt w domu pomocy społecznej

-

-

391 254,87

171

391 254,87

85205 - przeciwdziałanie przemocy

-

-

2 959,18

-

2 959,18

85213 - składki na ubezpieczenie zdrowotne (zasiłek stały, świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek dla opiekuna)

37 279,28

35 510,56

-

1186

72 789,84

85216 § 3110 zasiłki stałe

-

419 001,46

-

853

419 001,46

85214§ 3110-3

zasiłki okresowe

-

106 712,53

-

310

106 712,53

85214 § 3110 - zasiłki i pomoc w naturze

zasiłki celowe na żywność, zakup opału, leków, inne

w tym zasiłki specjalne

-

-

76 883,27

541

76 883,27

85228 - usługi opiekuńcze

w tym zlecone

37 165

-

620 171,64

18 928

657 336,64

85230 - dożywianie, zasiłki celowe na zakup żywności, w tym Program Osłonowy, ogółem

-

109 863,16

30 000

25542

139 863,16

85278

Klęska żywiołowa

27796

-

-

1

27 796

85503

Karta Dużej Rodziny

125,96

-

1 799,99

-

1 925,95

85504 - wspieranie rodziny (asystent rodziny, opłaty za pobyt w rodzinach zastępczych)

-

FP

14921,04

7358,22

73 416,84

135

95696,10

Zasiłki okresowe (obowiązkowe zadanie własne gminy) otrzymało 91 rodzin. Każda rodzina, która spełniała przesłanki do przyznania tego świadczenia, otrzymała je. Wysokość zasiłku okresowego stanowi 50% różnicy między posiadanym dochodem a kryterium. W dalszym ciągu zdarzają się przypadki, że rodzice nie wyrażają chęci, by dzieci spożywały posiłki w szkole, ale też same dzieci nie chcą korzystać z takiej formy wsparcia.

Kartę Dużej Rodziny realizujemy na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2014r. o Karcie Dużej Rodziny. W roku 2017 wniosek o wydanie karty złożyło 13 rodzin, z czego 5 rodzin o dodanie nowego członka rodziny oraz 2 rodziny o zmianę karty na „nowych warunkach” dla członka rodziny, który był już jej posiadaczem. Łącznie wydano 38 karty, z czego 24 dla dzieci.

O kartę może ubiegać się rodzina mająca na utrzymaniu  co najmniej troje dzieci. Uprawnia ona do korzystania z  ulg i zniżek podlegających publikacji na stronach: www.mpips.gov.pl oraz www.rodzina.gov.pl. Koszt obsługi 1 wniosku to 13,40 zł.

UTRZYMANIE OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ

Na płace pracowników oraz utrzymanie Ośrodka (bez Świadczeń Rodzinnych), środki pochodziły z dotacji Wojewody oraz budżetu Gminy, w ogólnej kwocie 1 576 206,70zł.,

dział

Rozdział - nazwa rozdziału

zlecone

własne

Kwota wydatków

852

85219 - utrzymanie ośrodka

-

913 363,45

913 363,45

85219 - wynagrodzenia osobowe, „13”, ubezpieczenie społeczne, FP, PFRON, 2 nagrody jubileuszowe, 4 odprawy emerytalne, wynagrodzenia bezosobowe

-

797 791,14

797 791,14

85219 - materiały i wyposażenie, remonty, szkolenia delegacje, media, odpisy na ZFŚS, inne

-

115 572,31

115 572,31

85206 - wspieranie rodziny - zatrudnienie asystenta rodziny - umowa o pracę I - XII

-

42 671,61

42 671,61

85228 - usługi opiekuńcze

wynagrodzenia osobowe, „13”, ubezpieczenie społeczne, FP, PFRON,

1 nagroda jub. 1 odprawa emeryt.

-

596 032,26

596 032,26

85228 - materiały i wyposażenie, remonty, szkolenia delegacje, media, odpisy na ZFŚS, inne

-

24 139,38

24 139,38

Razem 85228

620 171,64

620 171,64

Jedną z grup znajdującą się w kręgu zainteresowania pomocy społecznej są osoby starsze, które nie mogą przy pomocy własnych możliwości i uprawnień zaspokoić swoich potrzeb życiowych. Te najczęściej korzystają z usług opiekuńczych.

Usługi opiekuńcze to specyficzny rodzaj pomocy. Od pracowników wymaga dużej empatii, ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i żadnym wypadku nie można opiekunki środowiskowej nie należy kojarzyć z osobą, która tylko sprząta i gotuje. Usługi polegają na toalecie podopiecznych, utrzymaniu czystości pomieszczeń bezpośrednio przez nich zajmowanych, obejmują drobne zabiegi pielęgnacyjne, palenie w piecach, przygotowywanie posiłków, towarzyszenie w spacerach, zakupy dla podopiecznych, zagospodarowanie czasu wolnego, wspieraniu psychicznym samotnych osób, czy też pomoc w załatwianiu spraw urzędowych dla których niejednokrotnie wizyta opiekunki jest jedyną wizytą w ciągu dnia.

W 2017 roku usługami opiekuńczymi objęto 66 osób (o 15 osób więcej niż w roku poprzednim) w tym 5 (o 3 więcej) specjalistycznymi dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Wypracowano 18929 usługogodzin, w tym 634,5 specjalistycznych. W przypadku usług realizowanych w ramach zadań własnych ilość przepracowanych godzin kształtuje się na podobnym poziomie jak w roku ubiegłym. Nie wszystkie osoby miały świadczone usługi opiekuńcze przez cały rok.

W związku z dużym zapotrzebowaniem na usługi, podopiecznych ciągle przybywa. Zapotrzebowanie na świadczenie usług opiekuńczych jest nadal bardzo duże - obecnie oczekuje 7 osób na przyznanie usług, których w chwili obecnej z powodu braków kadrowych nie mamy możliwości świadczyć.

W 2017 r. zmianie uległa sytuacja w świadczenia specjalistycznych usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W związku z ciągle rosnącym zapotrzebowaniem na ten rodzaj usług dla dzieci, nasz Ośrodek czyni starania, aby sprostać oczekiwaniom rodziców, którzy zwrócili się o taką pomoc. W związku z tym, po raz kolejny zostały podpisane umowy ze specjalistami zajmującymi się rehabilitacją dzieci z zaburzeniami psychicznymi na wykonywanie specjalistycznych usług: integracji sensorycznej, hipoterapii oraz zajęcia z biofeedback.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi świadczone są przez Ośrodek od miesiąca maja 2016r. i nadal są kontynuowane z bardzo dobrym skutkiem.

Nasi klienci objęci pomocą w formie usług opiekuńczych są to zwykle osoby samotnie zamieszkujące, w podeszłym wieku, dotknięte chorobami. Podopieczni w zdecydowanej większości posiadają rodziny zamieszkujące oddzielnie, które w różnym stopniu pomagają swoim bliskim. Nie jest to jednak regułą, ponieważ usługi opiekuńcze przyznawane są również osobom posiadającym rodziny w miejscu zamieszkania, lecz z różnych powodów nie są w stanie cały czas zajmować się swoimi bliskimi. Ze swojej strony Ośrodek jest cały czas w kontakcie z rodzinami klientów.

Wpływy jakie uzyskano z usług opiekuńczych stanowią dochód własny gminy - 59103,14zł., specjalistyczne natomiast stanowią dochód państwa - 3 489,07zł.

Do realizacji zadań pomocy społecznej (bez Sekcji Świadczeń Rodzinnych) Ośrodek zatrudniał (stan zatrudnienia na koniec 2017r.) 22 pracowników. Zatrudnienie przedstawiało się w następujący sposób:

- kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej 1 osoba

- główna księgowa 1 osoba

- pracownicy socjalni 4 osoby

- referent ds. realizacji zadań pomocy społecznej 1 osoba

- podinspektor ds. płac, ZUS 1 osoba

- inspektor ds. realizacji Usług Opiekuńczych 1 osoba

- opiekunki nad chorym w domu 12 osób

- sprzątaczka brak

- asystent rodziny 1 osoba

W związku z przejściem ogółem 5 pracowników na emeryturę, powstały w Ośrodku braki kadrowe. Na dzień 31 grudnia 2017r. brakowało 2 pracowników socjalnych, 2 opiekunek środowiskowych i osoby sprzątającej. Poczyniono działania, w kierunku zatrudnienia. Obecnie zawód pracownika socjalnego jest deficytowy, wiec pomimo ogłoszenia, które zostało umieszczone na BIP, portalach informacyjnych, w Powiatowym Urzędzie Pracy nie udało się zatrudnić pracowników.

W ramach współpracy z poszczególnymi instytucjami zorganizowano wypoczynek dla dzieci, na który nieodpłatnie wyjechało 44 dzieci, z tego:

- z Kuratorium Oświaty w Szczecinie 13 dzieci

- z Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - 31 dzieci

Młodzież Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Wolinie od kilku lat prowadzi akcję zbierania słodyczy, zabawek, maskotek, sprzedaży ciast w celu pozyskania środków finansowych na zorganizowanie paczek mikołajkowych, które zostają przekazane dzieciom z rodzin, które nie zakwalifikowały się do wsparcia z ramienia Ośrodka. W ten sposób dodatkowo do 25 dzieci przybył Mikołaj z drobnymi upominkami lub słodyczami. Paczki, które dostarczyli pracownicy socjalni wraz z Mikołajem i jego pomocnikami sprawiły najmłodszym ogromną radość. Młodzież Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Wolinie organizowała zbiórkę produktów żywnościowych, z których przygotowała 8 paczek żywnościowych dla osób dorosłych.

Paczki żywnościowe dla 15 osób potrzebujących przekazała Parafia Wolin i ks. Proboszcz Leszek Konieczny. Akcja przeprowadzana była przez Caritas Polska.

W ramach wspólnych działań Stowarzyszenia Sołtysów Ziemi Wolińskiej, Stowarzyszenia Przyszłość Ostromic i przeprowadzonej akcji „Duża paka dla dzieciaka i starszaka” Ośrodek nasz wskazał 30 najbardziej potrzebujących osób i rodzin, które otrzymały paczki żywnościowe.

Z ostatnim dniem listopada 2017r. zakończyły się trwające na terenie naszej Gminy prace społecznie użyteczne organizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie przy udziale Gospodarstwa Pomocniczego Urzędu Miasta oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Kamieniu Pomorskim z Filią w Wolinie a także sołectw.

Prace, które trwały od marca do listopada miały na celu aktywizację zawodową osób długotrwale bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Akcją objęto 22 osoby bezrobotne. Z tego 4 osoby zakończyły prace przed terminem: 2 osoby z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego, 2 osoby zostały usunięte z powodu przerwania prac społecznie użytecznych. Na koniec listopada w pracach uczestniczyło 17 osób.

Wykonywali prace na terenie swojego miejsca zamieszkania, w czasie i w sposób wskazany przez sołtysa lub inny podmiot. Polegały one na sprzątaniu terenu, drobnych pracach remontowych, sadzeniu drzewek, koszeniu trawy, odchwaszczania terenów zielonych. Wynagrodzenie wynosiło od kwietnia do listopada 8,10 zł. za godzinę. Wynagrodzenie to jest wolne od wszelkich potrąceń i należało się wyłącznie za godziny przepracowane. W każdym miesiącu należało wypracować 40 godzin, po 10 tygodniowo. Był to sprawdzian możliwości powrotu na rynek pracy, tym bardziej, że byli też tacy, którzy nie pracowali dotychczas zawodowo. Przez cały okres trwania prac wypracowano łącznie 6 153 godzin. Ogólny koszt organizacji prac 49 839,30 zł. z tego udział gminy to 19 935,72 zł.

W roku 2017 wydano łącznie 922 decyzje administracyjne (bez świadczeń rodzinnych) przyznające pomoc społeczną, 10 decyzji odmawiających przyznania pomocy. Łącznie pracownicy socjalni sporządzili 709 wywiadów środowiskowych wyłącznie do celów pomocy społecznej.

Pracownicy socjalni oprócz wywiadów środowiskowych niezbędnych do celów pomocy społecznej sporządzają szereg informacji dla różnych instytucji. Poniższe zestawienie przedstawia ilości dodatkowych zadań wykonanych na wnioski dotyczące:

  • udzielenia informacji dla sądów, policji, świadczeń rodzinnych, PCPR - 102,

  • interwencji wspólnych z policją, kuratorem sądowym, pedagogiem szkolnym, kuratorem - 11,

  • liczba wniosków o wgląd w sytuację rodziny ze strony Sądu Rodzinnego - 7

  • liczba informacji dla Urzędu - 21

              • łącznie 141

W 2017r. Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki Wydział Spraw Społecznych przeprowadził kontrolę kompleksową w zakresie realizacji zadań nałożonych na Gminę przepisami ustawy o pomocy społecznej. Działalność kontrolowanej jednostki oceniono pozytywnie z uchybieniami. W zaleceniach pokontrolnych zapisano, by przestrzegać art.46 KPA w zakresie doręczania decyzji (w 9 decyzjach nie wpisano daty odbioru decyzji) oraz by zmienić uchwałę dotyczącą usług opiekuńczych, świadczonych w ramach zadań własnych, w taki sposób, że kwota odpłatności będzie wyznaczona uchwałą a nie jak dotychczas zarządzeniem kierownika.

Kolejną kontrolę przeprowadziła powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w zakresie warunków pracy. Nie wydano zaleceń.

Obecnie najczęstszymi przyczynami przyznania świadczeń z pomocy społecznej jest: niepełnosprawność lub długotrwała choroba, problemy związane z nadużywaniem alkoholu oraz brak aktywności ze strony dorosłych członków rodzin, ich wyuczona bezradność. Zmniejsza się ilość osób korzystających z powodu bezrobocia.

W następstwie przemian ekonomicznych i społecznych nastąpiła wyraźna zmiana w strukturze świadczeniobiorców. Liczną grupę stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Największą liczbę rodzin korzystających ze świadczeń pomocowych stanowią czteroosobowe i jednoosobowe gospodarstwa domowe. Patrząc na strukturę, to są to rodziny z jednym, dwojgiem lub trojgiem dzieci. Obserwujemy również zjawisko dziedziczności wśród świadczeniobiorców korzystających z pomocy, w związku z ich wyuczoną bezradnością spowodowaną brakiem odpowiednich wzorców. Młodzi ludzie, często z niskim poziomem wykształcenia, zakładają własne rodziny bez zabezpieczenia własnego źródła utrzymania. Obecnie dużym problemem jest brak zaangażowania członków rodzin w troskę nad swoimi starszymi rodzicami. Odpowiedzialność za opiekę często zrzucają na instytucje państwowe.

ŚWIADCZENIA RODZINNE i FUNDUSZ ALIMENTACYJNY - ŚWIADCZENIE WYCHOWAWCZE 500+

realizacja w 2017 r.

System świadczeń rodzinnych działający od maja 2004 r. jako system poza ubezpieczeniowych świadczeń socjalnych, jest kolejnym zadaniem zleconym Ośrodkowi do realizacji. Celem systemu pomocy rodzinie wprowadzonego przez ustawę o świadczeniach rodzinnych jest stworzenie spójnego wsparcia rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej, wychowującej dzieci uczęszczające do szkoły, w tym niepełnosprawne.

Ustawa, która była już wielokrotnie nowelizowana przewiduje:

  • jednolite kryteria dochodowe, oparte na kosztach utrzymania rodzin, warunkujące dostęp do świadczeń na poziomie wyższym niż egzystencjalne;

  • jednolite źródło finansowania wydatków, tj. budżet państwa; dwa rodzaje świadczeń rodzinnych;

  • zasiłki rodzinne wraz z dodatkami oraz świadczenia opiekuńcze;

  • zwiększoną pomoc na rzecz rodziny w związku z edukacją dziecka, szczególnie niepełnosprawnego;

  • jeden podmiot wypłacający świadczenia, a mianowicie gminę.

Aktualnie wszystkie świadczenia w ramach ustawy o świadczeniach rodzinnych są wypłacane przez gminę.

Podstawowym świadczeniem jest w dalszym ciągu zasiłek rodzinny wraz z dodatkami. Oprócz tego przyznawane jest świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek dla opiekuna, specjalny zasiłek opiekuńczy, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie rodzicielskie oraz jednorazowe świadczenie z tytułu urodzenia się dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu - Program "Za Życiem". W przypadku, gdy członek rodziny osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych pracuje w kraju Unii Europejskiej, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nasz Ośrodek nie jest organem uprawnionym do wydawania decyzji w zakresie świadczeń rodzinnych. W związku z powyższym współpracowaliśmy z Urzędem Marszałkowskim w Szczecinie w zakresie realizacji świadczeń rodzinnych dla osób ubiegających się o te świadczenia w krajach UE. Od stycznia 2018 r. sprawy koordynacji prowadzi Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki.

Wypłata świadczeń następuje poprzez przelewy na konta osobiste, przekazem pocztowym oraz wypłatę gotówkową w/g porządku alfabetycznego w kasie Banku Spółdzielczego w Wolinie.

Realizacja w formie przelewów jest korzystniejszym rozwiązaniem, ponieważ przekazywanie

świadczeń odbywa się sprawniej i bezgotówkowo.

Zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny przysługuje osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 674. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764,00 zł.

Świadczenie to przysługuje do ukończenia przez dziecko 18 roku życia lub nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.

Wysokość zasiłku rodzinnego od listopada 2015 wynosi:

1) 95,00 zł do ukończenia przez dziecko 5 roku życia;

2) 124,00 zł do ukończenia przez dziecko 18 roku życia;

3) 135,00 zł do ukończenia przez dziecko 21 roku życia.

Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:

1) urodzenia dziecka - 1000 zł;

2) opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - 400 zł;

3) samotnego wychowywania dziecka - 193 zł lub 273 zł dla dziecka niepełnosprawnego;

4) kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego - 90 zł do 5 roku życia i 110 zł

powyżej 5 roku życia;

5) rozpoczęcia roku szkolnego - 100 zł;

6) podjęcia przez dziecko nauki w szkole ponadgimnazjalnej poza miejscem zamieszkania -

69 zł, jeśli dojeżdża; 113 zł, jeżeli zamieszkuje w internacie lub stancji;

7) wielodzietność - 95 zł na trzecie i kolejne dziecko uprawnione do zasiłku rodzinnego.

Świadczeniami rodzinnymi również są:

- jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka (tzw. becikowe) w kwocie 1000 zł nadal jest uzależnione od przedstawienia przez osobę ubiegającą się zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie kobiety pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży oraz dochodu rodziny, który w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 1 922 zł;

- świadczenie rodzicielskie. Świadczenie rodzicielskie przysługuje osobie, która urodziła dziecko, a nie otrzymuje zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Uprawnieni do pobierania tego świadczenia są więc między innymi:

  • bezrobotni (niezależnie od rejestracji lub nie w urzędzie pracy),

  • studenci,

? wykonujący pracę na podstawie umów cywilnoprawnych,

? osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli

nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego.

Nowe świadczenie przyznawane jest niezależnie od osiąganego dochodu rodziny i będzie można je pobierać przez 52 tygodnie po urodzeniu dziecka w wysokości 1000 zł miesięcznie, a w przypadku urodzenia wieloraczków ten okres może być wydłużony nawet do 71 tygodni.

Świadczeniami opiekuńczymi wypłacanymi przez tutejszy Ośrodek są:

- zasiłek pielęgnacyjny jest świadczeniem opiekuńczym wypłacanym bez względu na wysokość dochodu rodziny i wiek osoby, jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, a także umiarkowanym, jeżeli inwalidztwo powstało w wieku do ukończenia 21 roku życia. Świadczenie w/w przysługuje również osobie powyżej 75 roku życia bez względu na stan zdrowia, a która nie otrzymuje dodatku pielęgnacyjnego z KRUS lub ZUS. Zasiłek ten od września 2006 r. przysługuje w kwocie 153zł;

- świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 1.406 zł, które przysługuje matce albo ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną oraz innym osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia, lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Za osoby otrzymujące ten rodzaj świadczenia Ośrodek opłaca składkę na ubezpieczenie społeczne (rentowo-emerytalne) oraz zdrowotne;

- specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 zł, o to świadczenie mogą ubiegać się osoby, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 2082) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonką, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Osoba ubiegająca się o specjalny zasiłek opiekuńczy musi spełniać również kryterium dochodowe, które w przeliczeniu na osobę wynosi 764 zł.

W tutejszym Ośrodku realizowana jest również ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów w wysokości 520,00 zł, określa ona warunki nabywania oraz zasady ustalania i wypłacania zasiłków dla opiekunów osobom, które utraciły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z dniem 1 lipca 2013 r. w związku z wygaśnięciem z mocy prawa decyzji przyznającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

Ponadto od 01 stycznia 2017 r. wprowadzona została nowa ustawa tak zwana „Za życiem” - jest to jednorazowe świadczenie w wysokości 4.000 zł. Przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka bez względu na dochód. Uzależnione od przedstawienia przez osobę ubiegającą się zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie kobiety pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży oraz zaświadczenia lekarskiego, które potwierdza u dziecka ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

Ś W I A D C Z E N I A R O D Z I N N E

Na realizację zadania - świadczenia rodzinne i fundusz alimentacyjny środki finansowe pochodziły z budżetu państwa. Ogólna kwota wynosiła  4 456 882,78 zł. z tego budżet państwa 4 399 262,99 zł. oraz wkład własny - 53 496,07 zł.

Wykorzystano:

- „Za życiem” - 12000 zł (w dwóch rozdziałach finansowych)

- świadczenia rodzinne świadczenia - 2 958 767,66 w tym zwroty 4 867,32

- świadczenia rodzinne składki (wszystkie formy) - 126 279,13

- zasiłek dla opiekuna - 43 680

- fundusz alimentacyjny - 645 740, w tym zwroty 300 zł

- świadczenie rodzicielskie - 502 901,50

Koszty: dotacja na świadczenia rodzinne minus dotacja na świadczenie rodzicielskie x 3%

4 416 124 - 504 560 x 3% = 117 364,92

Koszt obsługi świadczeń rodzicielskich to 30 zł od każdej wydanej decyzji administracyjnej - 55 x 30 zł = 1650

Do realizacji świadczeń w roku 2017 zatrudnionych było trzech pracowników.

Koszty utrzymania Sekcji Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego sfinansowane z budżetu państwa stanowić mogą maksymalnie 3% otrzymanej dotacji, a koszty obsługi świadczeń rodzicielskich liczone są 30 zł od każdej decyzji. Rzeczywiste koszty obsługi tego działu są o wiele wyższe i wyniosły 172 492,99..

Kwota kosztów sfinansowanych w 2017 r. z dotacji nie mogła przekroczyć 118 996,92 .

Wydatki 53 496,07 przeznaczone były na podejmowane działania wobec dłużników alimentacyjnych oraz obsługę wypłat świadczeń z funduszu alimentacyjnego, które pokryte zostały częściowo z dochodów własnych gminny 32 816 zł. przekazanych nam w ramach art. 27 ust.6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów - wpłaty od dłużników.

Poza wynagrodzeniem największą kwotę z kosztów obsługi pochłania korespondencja, gdyż wszystkie decyzje i pisma kierowane do dłużników alimentacyjnych na terenie całego kraju oraz komorników, sądów, starostwa muszą być wysyłane za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

Za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 r. wypłacono łącznie 19 486 świadczeń na kwotę 3.447.118,28 , w tym 109 w ramach koordynacji na kwotę 18.529 zł, i tak:

1. Zasiłki rodzinne 10 328 świadczenia

2. Dodatki do zasiłków rodzinnych z tytułu:

1) urodzenia dziecka 76

2) opieki nad dzieckiem w okresie 209

korzystania z urlopu wychowawczego

3) samotnego wychowywania dziecka 493

4) kształcenia i rehabilitacji dziecka 543

niepełnosprawnego

5) rozpoczęcia roku szkolnego 860

6) podjęcia przez dziecko nauki w szkole 1 061

ponadgimnazjalnej poza miejscem zamieszkania

7) wielodzietność 1 233

3. Jednorazowa zapomoga z tytułu 91

urodzenia dziecka

4. Świadczenie rodzicielskie 568

5. Zasiłki pielęgnacyjne 3457

6. Świadczenia pielęgnacyjne 361

7. Specjalny zasiłek opiekuńczy 206

Ponadto zrealizowano:

- składki na ubezpieczenia społeczne 428 na kwotę 119.410 zł

- Zasiłek dla opiekuna 84 na kwotę 43.680 zł

- składki na ubezpieczenie społeczne ZDO 48 na kwotę 6.869 zł

- „za życiem” 3 na kwotę 12.000 zł

Ze świadczeń rodzinnych skorzystało 754 rodzin. Wydanych zostało 2384 decyzji administracyjnych, w tym: 52 odmawiających przyznania świadczenia. Od decyzji złożyły odwołanie 2 osoby. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie w pierwszym przypadku decyzję uchyliło i przyznało świadczenie (bliźniaki), a w drugim przypadku decyzję utrzymało w mocy.

FUNDUSZ ALIMENTACYJNY

Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów daje możliwość wypłacania zasądzonych alimentów, w przypadku ich bezskuteczności, również osobom pozostającym w małżeństwie. Kryterium uprawniające do pomocy wynosi 725 zł limit maksymalna wysokość realizowanych alimentów - 500 zł. W znacznym stopniu zostały rozszerzone zadania polegające na współpracy z komornikami i sądami w celu zwiększenia skuteczności egzekucji należności.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy -Kodeks Karny oraz niektórych innych ustaw gmina Wolin -będąca wierzycielem należności z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego została zobowiązana do przekazywania informacji o stanie zobowiązań dłużników alimentacyjnych względem gminy do wszystkich biur zajmujących się udostępnianiem informacji gospodarczej: KRD, ERIF, KBIG, BIG INFOMONITOR, KIDT.

W roku kalendarzowym 2017 współpracowaliśmy z 75 komornikami z całej Polski oraz z 401 różnymi instytucjami (liczba ta z roku na rok wzrasta). W związku z powyższym 3% z wypłaconych świadczeń nie jest wystarczające na pokrycie kosztów obsługi funduszu alimentacyjnego. Działania, które podejmowane są wobec dłużników alimentacyjnych pochłaniają znaczne koszty, zwłaszcza prowadzona korespondencja.

W 2017 r. komornicy przekazali na spłatę zadłużenia zaliczki alimentacyjnej kwotę 371,07 zł (50%/50%)

Organ właściwy wierzyciela rozlicza kwoty otrzymane z tytułu zwrotu należności przypadających od dłużnika alimentacyjnego wraz z odsetkami zgodnie z kolejnością:

- koszty postępowania u komornika,

- odsetki,

- suma dłużna.

Zwroty w funduszu alimentacyjnym (komornicy i dłużnicy) w łącznej kwocie 154.059,44 zł tego w 2017 r.:

  1. 121.243,43 zł - przekazane na dochody budżetu państwa

  2. 72.019,47 zł - ustawowe odsetki

  3. 32.816,01 zł - przekazane na dochody własne gminy

Kwota 32.816,01 zł jest dochodem gminy, który można wykorzystać na działania wobec dłużników alimentacyjnych - zgodnie z art.27 ust.6 cyt. wyżej ustawy.

Aktualnie Ośrodek nasz realizuje wypłatę dla 104 rodzin. W bazie danych Sekcji Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego figuruje 397 dłużników alimentacyjnych z czego 249 to dłużnicy Gminy Wolin. Liczba osób uprawnionych do funduszu alimentacyjnego to 144 osoby. W funduszu alimentacyjnym wydano 168 decyzje, z czego 125 to decyzje przyznające świadczenie. Wypłacono 1740 świadczeń na kwotę 645.740 .

W roku 2017 Sekcja Świadczeń Rodzinnych i Fundusz Alimentacyjny podejmowała wobec dłużników alimentacyjnych 460 różnorodnych działań. Wystosowano 22 wniosków o podjęcie działań wobec naszych dłużników do innych Ośrodków w kraju.

Zestawienie przedstawiające działania podjęte wobec dłużników alimentacyjnych w roku 2017 przez Ośrodek Pomocy Społecznej

RODZAJ DZIAŁANIA

LICZBA DZIAŁAŃ

Informacja (decyzja) od starosty o zatrzymaniu dłużnikowi alimentacyjnemu prawa jazdy

0

Informacje o działaniach

19

Informacje o efektach działań

6

Informacja o rozpoczęciu realizacji decyzji i terminie wypłat

59

Inny dokument (wszelka korespondencja z różnymi instytucjami)

75

Korespondencja z dłużnikiem

51

Poinformowanie powiatowego urzędu pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego

5

Przekazanie informacji gospodarczej do biura informacji gospodarczej, stosownie do art. 8a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów

58

Przekazanie komornikowi sądowemu informacji mających wpływ na egzekucję zasądzonych świadczeń alimentacyjnych w szczególności pochodzących z wywiadu alimentacyjnego oraz oświadczenia majątkowego

5

Przeprowadzenie z dłużnikiem alimentacyjnym wywiadu alimentacyjnego oraz odebranie od niego oświadczenia majątkowego, w związku z sytuacją, o której mowa w art. 4 ust. 1 ustawy

25

Wezwanie na wywiad

61

Wniosek o przyłączenie do egzekucji

69

Wszczęcie postępowania dotyczącego uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych

5

Wydanie decyzji o umorzeniu postępowania dotyczącego uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych na podstawie art.5 ust. 3a ustawy

4

Wydanie decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych

6

Wystąpienie o zatrzymanie prawa jazdy

0

Zapytanie o wywiad środowiskowy

3

Zobowiązanie dłużnika do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy

2

Złożenie wniosku do prokuratury o ściganie za przestępstwa określone w art. 209 Kodeksu karnego

6

Świadczenie wychowawcze 500+

Program Rodzina 500 plus to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko, bez dodatkowych warunków. Rodziny o niskich dochodach otrzymują wsparcie także dla pierwszego lub jedynego dziecka przy spełnieniu kryterium 800 zł netto lub 1200 zł w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego.

Świadczenie wychowawcze 500 zł nie jest liczone do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z innych systemów wsparcia, dotyczy to w szczególności świadczeń z pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego, świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych.

Za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 r. wypłacono łącznie 14.675 świadczeń na kwotę 7.295.163,23 , w tym 235 w ramach koordynacji na kwotę 103.783,00 zł

Na realizację Programu 500+ wydatkowano łącznie kwotę 7 343 195,75 złotych, w tym 53 674,01 jako koszty obsługi (oprogramowania, druki, materiały biurowe, dostosowanie do obsługi, korespondencja, szkolenie, sprzęt, dodatki dla pracowników). Pracownicy działu - 3 osoby otrzymują dodatki specjalne za wykonywanie zadań związanych ze świadczeniami wychowawczymi.


Realizacja Programu 500+

 

Wyszczególnienie za okres 2017

Wartość

1

1.

Liczba złożonych "unikatowych" (tj. niepowtarzających się) wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego, z tego:

938

1.1.

- złożonych w formie papierowej

880

1.2.

- złożonych drogą elektroniczną

58

2.

Liczba oczekujących na rozpatrzenie wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego (złożonych w formie papierowej i drogą elektroniczną)

8

3.

Liczba wydanych (na podstawie wniosków złożonych w formie papierowej i drogą elektroniczną) decyzji w sprawach dotyczących świadczenia wychowawczego

920

3.1.

- w tym liczba wydanych decyzji przyznających prawo do świadczenia wychowawczego

852

3.2.

- w tym liczba wydanych decyzji odmawiam- przyznaje prawo do świadczenia wychowawczego

42

3.3.

- w tym liczba wydanych decyzji odmawiam prawo do świadczenia wychowawczego

26

4.

Liczba prowadzonych spraw dotyczących zamiany formy wypłaty świadczenia wychowawczego z pieniężnej na rzeczową lub na opłacanie usług

0


Potrzeby na rok 2018

Wsparcia finansowego wymaga Dział Usług Opiekuńczych. Niezbędnym jest zatrudnienie co najmniej dwóch osób z odpowiednim wykształceniem, jednak za stosunkowo niskie wynagrodzenie nie ma chętnych do podjęcia się opieki nad chorym w domu, przy którym niejednokrotnie trzeba wykonywać wszystkie czynności higieniczne. Warunki środowiska pracy również nie sprzyjają atrakcyjności zatrudnienia. Średnia wieku osób pracujących przy usługach opiekuńczych znacznie wzrosła i są to osoby narażone na występowanie schorzeń kręgosłupa, co powoduje znaczną absencję chorobową. Posiadane środki finansowe na utrzymanie tego działu nie pozwalają na zwiększenie dotychczasowego wynagrodzenia jak również zatrudnienia nowych pracowników.

Ważnym zadaniem na rok 2018 jest przygotowanie diagnozy środowiskowej dla całej gminy, która będzie wykorzystywana przy realizacji programów przyjętych w naszej gminie, np. Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Ponadto rodziny współpracujące z naszym Ośrodkiem bardzo często podnoszą sprawę braku mieszkań socjalnych dla rodzin, których nie stać na wyremontowanie przydzielanych pomieszczeń.

Istotną kwestią jest poszukiwanie w dalszym ciągu osoby z odpowiednim wykształceniem do pracy w charakterze pracownika socjalnego. Tak jak w poprzednim dziale, wysokość wynagrodzenia jest ważnym czynnikiem motywującym. Niestety prestiż tego zawodu spada, jest mało osób zainteresowanych pracą, gdyż zmienia się katalog osób korzystających, ich postawy i problematyka działań.

2

17

Metadane - wyciąg z rejestru zmian

Akcja Osoba Data
Dodanie dokumentu: Kamila Skopińska 28-03-2018 09:11
Osoba, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji: Małgorzata Klimkowska 28-03-2018
Ostatnia aktualizacja: - 28-03-2018 09:11