Logo BIP Logo ePUAP
Biuletyn Informacji Publicznej
herb jednostki
Ośrodek Pomocy Społecznej Wolin

Sprawozdanie z działalności za 2016r.


SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI

OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W WOLINIE ZA ROK 2016.

Realizacja zadań statutowych oraz zgłoszone potrzeby na rok 2017.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie, zadania pomocy społecznej realizuje w oparciu o podstawowy akt prawny, jakim jest ustawa z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej i towarzyszące rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej, ponadto uchwałę Nr 221 Rady Ministrów z 10 grudnia 2013r. w sprawie ustanowienia wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020, ustawę z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, ustawę z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje (art.5 i 5a wyciąg):

1) osobom i rodzinom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania

i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej posiadającym zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt

tolerowany lub status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;

3) obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru

Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali

zezwolenie na pobyt.

Osobom i rodzinom wymienionym w punktach 1-3 przysługuje pomoc jeżeli zostaną spełnione kryteria dochodowe i tak:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 634 zł. netto

2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 514 zł. netto.

W przypadku rodziny kryterium stanowi sumę liczby osób pomnożonej przez 514 zł.

- przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art.7 pkt.2-14 ustawy o pomocy społecznej tj.:

  1. ubóstwa;

  2. sieroctwa;

  3. bezdomności;

  4. bezrobocia;

  5. niepełnosprawności;

  6. długotrwałej lub ciężkiej choroby;

  7. przemocy w rodzinie; 7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;

  8. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;

  9. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;

  10. uchylony

  11. trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;

  12. trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

  13. alkoholizmu lub narkomanii;

  14. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;

  15. klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

  1. miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

  2. składki na ubezpieczenie zdrowotne, rentowo-emerytalne

  3. kwotę świadczonych alimentów na rzecz innych osób. Odliczeniu nie podlegają wszelkie zajęcia komornicze.

Zapis art.8 w ust. 4 określa jakich składników dochodu nie wliczamy do dochodu rodziny, np.: świadczenie 500+, stypendia szkolne, jednorazowe wsparcie socjalne.

Powyższe kryteria i okoliczności, z powodu których udziela się świadczeń, wymienione w art.7, decydują o strukturze osób korzystających z pomocy społecznej. Przy czym wystarczy wystąpienie co najmniej jednego z powodów z art.7 pkt.2-14, aby skutecznie domagać się świadczenia pieniężnego. Wybór rodzaju świadczenia należy do kompetencji organu pomocy. Wysokość świadczenia, jeżeli nie jest określona odpowiednim przepisem (patrz zasiłek stały, zasiłek okresowy), należy do uznania administracyjnego.

R E A L I Z A C J A Ś W I A D C Z E Ń

Z pomocy społecznej w 2016r. korzystało 531 rodzin (w roku poprzednim 602), w tym na wsi - 233, o łącznej liczbie 886 osób, w tym z p racy socjalnej 256 rodziny o liczbie 671 osób. Ogólnie ilość osób korzystających z pomocy społecznej stanowi 7,42 % ogółu mieszkańców gminy - 11 943. Ponadto wyłącznie w postaci pracy socjalnej - 217 rodzin.

Praca socjalna, zgodnie z art. 6 ustawy o pomocy społecznej, to wszelka działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi.

Liczba rodzin i osób, którym udzielano pomocy z powodu występującego:

1) ubóstwa 27

2) bezdomności 13

3) bezrobocia 154

4) niepełnosprawności 144

5) długotrwałej lub ciężkiej choroby 174

6) potrzeby ochrony macierzyństwa 36

7) bezradności w sprawach 76 w tym 19 to wielodzietność

opiekuńczo-wychowawczych 61 to rodziny niepełne

i prowadzenia gospodarstwa domowego

8) trudności w przystosowaniu 5

do życia po opuszczeniu zakładu

karnego

9) alkoholizmu 52

10) narkomanii 1

11) zdarzenia losowego 5

12) przemoc w rodzinie 2

13) klęska żywiołowa 0

W niektórych rodzinach występuje więcej niż jeden powód udzielenia pomocy.

Liczba rodzin i osób, którym udzielono pomocy w szczególności w formach:

1) dożywianie dzieci w szkołach ogółem: 260 142 138 zł

w tym zasiłki celowe i świadczenia rzeczowe

2) zasiłki okresowe 109 115 051 zł

3) zasiłki celowe (żywność, wsparcie, opał,

leki, schronienie bezdomnych, sprawienie 189 86 893 zł

pogrzebu, zdarzenia losowe)

w tym specjalne

4) opłata za pobyt w domu 15 315 289 zł

pomocy społecznej

5) usługi opiekuńcze 51 295 889 zł

w tym specjalistyczne 2 8 650 zł

FINANSOWANIE ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ

Ośrodek nasz, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej realizuje zadania własne, należące do kompetencji samorządu gminnego oraz zadania zlecone gminie, należące do kompetencji państwa.

Do zadań własnych należy m.in.: sporządzanie bilansu potrzeb, przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, celowych i okresowych, (zgodnie z obowiązującymi kryteriami), udzielanie schronienia, przyznawanie posiłku i niezbędnego ubrania, opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz społeczne za osoby uprawnione, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych w związku z zaistniałym zdarzeniem losowym, organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych osobom samotnym, dożywianie dzieci i młodzieży, osób dorosłych, sprawianie pogrzebu, umieszczanie i opłacanie pobytu osób w domu pomocy społecznej, przyznawanie pomocy finansowej osobom opuszczającym zakłady karne, jeżeli spełniają warunki zawartego między ministerstwami Porozumienia, utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Do zadań zleconych należy: organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie kosztów powstałych w wyniku klęski żywiołowej, pomoc w różnorodnej formie cudzoziemcom, wypłacanie wynagrodzeń dla opiekunów prawnych z postanowień sądu.

Dodatkowo realizujemy zadanie gminy polegające na ustalaniu uprawnień osób zgłaszających wnioski do Burmistrza, do bezpłatnej opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych oraz zadania wynikające z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Środki finansowe na pomoc osobom i rodzinom pochodziły z gminy (zadania własne) oraz z budżetu państwa (zadania zlecone).

Dział

Nazwa działu

Wydatki w zł.

ogółem

własne

Zlecone § 2010

852

Opieka społeczna

12 164 142,89

2 497 058,76

9 667 084,13

dział

Rozdział - nazwa rozdziału

zlecone

Dofinansowanie do zadania § 2030

własne

Liczba świadczeń ogółem

Kwota wydatków

852

85202 - opłata za pobyt w domu pomocy społecznej

-

-

315 288,64

146

315 288,64

85205 - przeciwdziałanie przemocy

-

-

1 154,29

-

1 154,29

85206 - wspieranie rodziny (asystent rodziny, opłaty za pobyt w rodzinach zastępczych)

-

19 678

62 921,47

88

82 599,47

85213 - składki na ubezpieczenie zdrowotne (zasiłek stały, świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek dla opiekuna)

33 087

36 158,47

-

1164

69 245,47

85216 § 3110 zasiłki stałe

-

432 233,55

-

892

432 233,55

85214§ 3110-3

zasiłki okresowe

-

115 051,40

-

339

115 051,40

85214 § 3110 - zasiłki i pomoc w naturze

zasiłki celowe na żywność, zakup opału, leków, inne

w tym zasiłki specjalne

-

-

85 358,10

515

85 358,10

85228 - usługi opiekuńcze

W tym zlecone

10 330

480 672,06

18 356

491 002,06

85295 - dożywianie, zasiłki celowe na zakup żywności, w tym Program Osłonowy

-

87 967,57

58 647,25

32 030

14614,82

85295 Karta Dużej Rodziny

120,60

-

1 236,86

44

1 357,46

Zasiłki okresowe (obowiązkowe zadanie własne gminy) otrzymało 109 rodzin. Każda rodzina, która spełniała przesłanki do przyznania tego świadczenia, otrzymała je. Wysokość zasiłku okresowego stanowi 50% różnicy między posiadanym dochodem a kryterium. W dalszym ciągu zdarzają się przypadki, że rodzice nie wyrażają chęci by dzieci spożywały posiłki w szkole, ale też same dzieci nie chcą korzystać z takiej formy wsparcia.

Kartę Dużej Rodziny realizujemy na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2014r. o Karcie Dużej Rodziny. W roku 2016 wniosek o wydanie karty złożyło 12 rodzin, z czego 3 rodziny o dodanie nowego członka rodziny oraz 1 rodzina o wydanie duplikatów kart. Łącznie wydano 44 karty, z czego 29 dla dzieci.

O kartę może ubiegać się rodzina mająca na utrzymaniu  co najmniej troje dzieci. Uprawnia ona do korzystania z  ulg i zniżek podlegających publikacji na stronach: www.mpips.gov.pl oraz www.rodzina.gov.pl. Koszt obsługi 1 wniosku to 13,40 zł.

UTRZYMANIE OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ

Na płace pracowników oraz utrzymanie Ośrodka (bez Sekcji Świadczeń Rodzinnych), środki pochodziły z dotacji Wojewody oraz budżetu Gminy, w ogólnej kwocie 284 693,10zł.,

dział

Rozdział - nazwa rozdziału

zlecone

własne

Kwota wydatków

852

85219 - utrzymanie ośrodka

-

768 722,53

768 722,53

85219 - wynagrodzenia osobowe, „13”, ubezpieczenie społeczne, FP, PFRON, 2 nagrody jubileuszowe

-

654 982,21

654 982,21

85219 - materiały i wyposażenie, remonty, szkolenia delegacje, media, odpisy na ZFŚS, inne

-

113 830,32

113 830,32

85206 - wspieranie rodziny - zatrudnienie asystenta rodziny - umowa o pracę I - XII 1 nagroda jubileuszowa

-

44 215,25

44 215,25

85228 - usługi opiekuńcze

wynagrodzenia osobowe, „13”, ubezpieczenie społeczne, FP, PFRON,

1 nagroda jub. 1 odprawa emeryt.

-

459 434,49

459 434,49

85228 - materiały i wyposażenie, remonty, szkolenia delegacje, media, odpisy na ZFŚS, inne

-

21 237,57

21 237,57

Razem 85228

480 672,06

480 672,06

Jedną z grup znajdującą się w kręgu zainteresowania pomocy społecznej są osoby starsze, które nie mogą przy pomocy własnych możliwości i uprawnień zaspokoić swoich potrzeb życiowych. Te najczęściej korzystają z usług opiekuńczych.

Usługi opiekuńcze to specyficzny rodzaj pomocy. Od pracowników wymaga się dużej empatii, ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i w żadnym wypadku opiekunki środowiskowej nie należy kojarzyć z osobą, która tylko sprząta i gotuje. Usługi polegają na toalecie podopiecznych, utrzymaniu czystości pomieszczeń bezpośrednio przez nich zajmowanych, obejmują drobne zabiegi pielęgnacyjne, palenie w piecach, przygotowywanie posiłków, towarzyszenie w spacerach, zakupy dla podopiecznych, zagospodarowanie czasu wolnego, wspieraniu psychicznym samotnych osób, czy też pomoc w załatwianiu spraw urzędowych dla których niejednokrotnie wizyta opiekunki jest jedyną wizytą w ciągu dnia.

W 2016r. usługami opiekuńczymi objęto 53 osoby ( o jedną mniej niż w roku poprzednim), w tym 2 specjalistycznymi dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Wypracowano 18356 usługogodzin, w tym 154 specjalistycznych.

Ilość przepracowanych godzin uległa zwiększeniu, z uwagi na coraz większe zapotrzebowanie na świadczenia usług opiekuńczych. Jednak pomimo wzrostu liczby godzin świadczonych usług opiekuńczych w roku ubiegłym nie zostały zaspokojone potrzeby wszystkich osób oczekujących na przyznanie ww. usług. W dalszym ciągu zgłaszają się osoby chętne.

W 2016r. zmieniła się sytuacja świadczenia specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W związku z zapotrzebowaniem na ten rodzaj usług dla dzieci, nasz Ośrodek podjął starania, aby sprostać oczekiwaniom rodziców, którzy zwrócili się do nas o taką pomoc. W związku z powyższym zostały podpisane umowy ze specjalistami zajmującymi się rehabilitacją dzieci z zaburzeniami psychicznymi na wykonywanie specjalistycznych usług: integracji sensorycznej i hipoterapii. Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi prowadzone są od miesiąca maja 2016r. dla jednego dziecka oraz od miesiąca września już dla dwojga dzieci. W okresie od miesiąca maja 2016r. do miesiąca sierpnia były to wyłącznie zajęcia z Integracji Sensorycznej, a już od miesiąca września 2016r. również zajęcia z Hipoterapii. W perspektywie są również zajęcia z terapii Biofeedback.

Nasi klienci objęci pomocą w formie usług opiekuńczych są to zwykle osoby samotnie zamieszkujące, w podeszłym wieku, dotknięte chorobami. Podopieczni w zdecydowanej większości posiadają rodziny zamieszkujące oddzielnie, które w różnym stopniu pomagają swoim rodzicom. Nie jest to jednak regułą, ponieważ usługi opiekuńcze przyznawane są również osobom posiadającym rodziny w miejscu zamieszkania, lecz z różnych powodów nie są w stanie cały czas zajmować się swoimi bliskimi. Ze swojej strony Ośrodek jest cały czas w kontakcie z rodzinami klientów.

Wpływy jakie uzyskano z usług opiekuńczych stanowią dochód własny gminy - 49810,21zł., specjalistyczne natomiast stanowią dochód państwa - 1576,75zł.

Do realizacji zadań pomocy społecznej (bez Sekcji Świadczeń Rodzinnych) Ośrodek zatrudniał 28 na 27,5 etatu pracowników, nie wszyscy pracowali w pełnym wymiarze czasu pracy. Zatrudnienie przedstawiało się w następujący sposób:

- kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej 1 osoba

- główna księgowa 1 osoba

- pracownicy socjalni 6 osób

- referent ds. realizacji zadań pomocy społecznej 1 osoba

- podinspektor ds. płac, ZUS 1 osoba

- inspektor ds. realizacji Usług Opiekuńczych 1 osoba

- opiekunki nad chorym w domu 15 osób

- sprzątaczka 1 osoba (1/2 etatu)

- asystent rodziny 1 osoba

W ramach współpracy z poszczególnymi instytucjami zorganizowano wypoczynek dla dzieci, na który nieodpłatnie wyjechało 46 dzieci, z tego:

- z Kuratorium Oświaty w Szczecinie - 15 dzieci

- z Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - 31 dzieci

Młodzież Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Wolinie od kilku lat prowadzi akcję zbierania słodyczy, zabawek, maskotek, sprzedaży ciast w celu pozyskania środków finansowych na zorganizowanie paczek mikołajkowych, które zostają przekazane dzieciom z rodzin, które nie zakwalifikowały się do wsparcia z ramienia Ośrodka. W ten sposób dodatkowo do 31 dzieci przybył Mikołaj z drobnymi upominkami lub słodyczami. Paczki, które dostarczyli pracownicy socjalni wraz z Mikołajem i jego pomocnikami sprawiły najmłodszym ogromną radość. Dzieci z Publicznej Szkoły Podstawowej w Wolinie organizowały zbiórkę produktów żywnościowych, z których przygotowały 13 paczek żywnościowych dla osób dorosłych.

Z ostatnim dniem listopada 2016r. zakończyły się trwające na terenie naszej Gminy prace społecznie użyteczne organizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolinie przy udziale Gospodarstwa Pomocniczego Urzędu Miasta oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Kamieniu Pomorskim z Filią w Wolinie a także sołectw.

Prace, które trwały od marca do listopada i miały na celu aktywizację zawodową osób długotrwale bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Akcją objętych zostało 26 osób bezrobotnych. Z tego 5 osób zakończyło prace przed terminem z powodu podjęcia zatrudnienia, 2 osoby zostały usunięte z powodu przerwania prac społecznie użytecznych, 1 osoba zrezygnowała z powodów zdrowotnych. Na koniec listopada w pracach uczestniczyło 15 osób.

Wykonywali prace na terenie swojego miejsca zamieszkania, w czasie i w sposób wskazany przez sołtysa lub inny podmiot. Polegały one na sprzątaniu terenu, drobnych pracach remontowych, sadzeniu drzewek, koszeniu trawy, odchwaszczania terenów zielonych, organizacji opieki sąsiedzkiej nad osobami starszymi. Wynagrodzenie wynosiło od kwietnia do listopada 8,10 zł. za godzinę. Wynagrodzenie to jest wolne od wszelkich potrąceń, należało się wyłącznie za godziny przepracowane. W każdym miesiącu należało wypracować 40 godzin, po 10 tygodniowo. Był to sprawdzian możliwości powrotu na rynek pracy, tym bardziej, że byli też tacy, którzy nie pracowali dotychczas zawodowo. Przez cały okres trwania prac wypracowano łącznie 6 061 godzin. Ogólny koszt organizacji prac 49094,10 zł. z tego udział gminy to 19 637,64zł.

W roku 2016 wydano łącznie 851 decyzji administracyjnych (bez świadczeń rodzinnych) przyznających pomoc społeczną, w tym 7 decyzji odmawiających przyznania pomocy. Złożono 1 odwołanie, które zostało utrzymane w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie. Łącznie pracownicy socjalni sporządzili 719 wywiadów środowiskowych wyłącznie do celów pomocy społecznej.

Pracownicy socjalni oprócz wywiadów środowiskowych niezbędnych do celów pomocy społecznej nieodpłatnie sporządzają szereg informacji dla różnych instytucji. Poniższe zestawienie przedstawia ilości dodatkowych zadań wykonanych na wnioski dotyczące:

  • Umorzenia/rozłożenie na raty podatków od nieruchomości mieszkańców gminy/ urzędy skarbowe - 21,

  • udzielenia informacji dla sądów, policji, świadczeń rodzinnych, PCPR - 100,

  • interwencji wspólnych z policją, kuratorem sądowym, pedagogiem szkolnym, kuratorem - 15,

  • liczba wniosków o wgląd w sytuację rodziny ze strony Sądu Rodzinnego - 8

              • łącznie 144

W 2016r. Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki Wydział Spraw Społecznych przeprowadził kontrolę kompleksową w zakresie realizacji zadań nałożonych na Gminę przepisami ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Nie wydano zaleceń pokontrolnych. Pouczono, by w większym stopniu podejmować działania wynikające z Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (mieszkania socjalne, diagnoza gminy).

Najczęstszymi przyczynami przyznania świadczeń z pomocy społecznej jest występujące w rodzinach: bezrobocie (związane z niskim poziomem wykształcenia), niepełnosprawność lub długotrwała choroba, problemy związane z nadużywaniem alkoholu oraz brak aktywności ze strony dorosłych członków rodzin, ich wyuczona bezradność.

W następstwie przemian ekonomicznych i społecznych nastąpiła wyraźna zmiana w strukturze świadczeniobiorców. Liczną grupę stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Największą liczbę rodzin korzystających ze świadczeń pomocowych stanowią czteroosobowe i jednoosobowe gospodarstwa domowe. Patrząc na strukturę, to są to rodziny z jednym, dwojgiem lub trojgiem dzieci. Obserwujemy również zjawisko dziedziczności wśród świadczeniobiorców korzystających z pomocy, w związku z ich wyuczoną bezradnością spowodowaną brakiem odpowiednich wzorców. Młodzi ludzie zakładają własne rodziny bez zabezpieczenia własnego źródła utrzymania. Obecnie dużym problemem jest brak zaangażowania członków rodzin w troskę nad swoimi starszymi rodzicami. Odpowiedzialność za opiekę często zrzucają na instytucje państwowe.

ŚWIADCZENIA RODZINNE i FUNDUSZ ALIMENTACYJNY - ŚWIADCZENIE WYCHOWAWCZE 500+

realizacja w 2016 r.

System świadczeń rodzinnych działający od maja 2004 r. jako system poza ubezpieczeniowych świadczeń socjalnych, jest kolejnym zadaniem zleconym Ośrodkowi do realizacji. Celem systemu pomocy rodzinie wprowadzonego przez ustawę o świadczeniach rodzinnych jest stworzenie spójnego wsparcia rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej, wychowującej dzieci uczęszczające do szkoły, w tym niepełnosprawne.

Ustawa, która była już wielokrotnie nowelizowana przewiduje:

  • jednolite kryteria dochodowe, oparte na kosztach utrzymania rodzin, warunkujące dostęp do świadczeń na poziomie wyższym niż egzystencjalne;

  • jednolite źródło finansowania wydatków, tj. budżet państwa; dwa rodzaje świadczeń rodzinnych;

  • zasiłki rodzinne wraz z dodatkami oraz świadczenia opiekuńcze;

  • zwiększoną pomoc na rzecz rodziny w związku z edukacją dziecka, szczególnie niepełnosprawnego;

  • jeden podmiot wypłacający świadczenia, a mianowicie gminę.

Aktualnie wszystkie świadczenia w ramach ustawy o świadczeniach rodzinnych są wypłacane przez gminę.

Podstawowym świadczeniem jest w dalszym ciągu zasiłek rodzinny wraz z dodatkami. Oprócz tego przyznawane jest świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek dla opiekuna, specjalny zasiłek opiekuńczy, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka oraz niezależny od dochodu zasiłek pielęgnacyjny. W przypadku, gdy członek rodziny osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych pracuje w kraju Unii Europejskiej, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nasz Ośrodek nie jest organem uprawnionym do wydawania decyzji w zakresie świadczeń rodzinnych. W związku z powyższym współpracujemy z Urzędem Marszałkowskim w Szczecinie w zakresie realizacji świadczeń rodzinnych dla osób ubiegających się o te świadczenia w krajach Unii Europejskiej.

Nowelizacja dotychczasowych przepisów następowała w przeciągu całego roku. Dzięki odpowiednio wczesnej informacji klientów o obowiązujących zmianach nastąpiło płynne przejście na nowe zasady przyznawania świadczeń. Informacje rozpowszechniano za pomocą ogłoszeń zamieszczanych w Internecie, na tablicach w miejscach publicznych a także za pomocą miejscowego Biuletynu Informacyjnego.

Wypłata świadczeń następuje poprzez przelewy na konta osobiste oraz wypłatę gotówkową w/g porządku alfabetycznego w kasie Banku Spółdzielczego w Wolinie.

Realizacja w formie przelewów jest korzystniejszym rozwiązaniem, ponieważ przekazywanie

świadczeń odbywa się sprawniej i bezgotówkowo.

Zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny przysługuje osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 674. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764,00 zł.

Świadczenie to przysługuje do ukończenia przez dziecko 18 roku życia lub nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.

Wysokość zasiłku rodzinnego od listopada 2015 wynosi:

1) 95,00 zł do ukończenia przez dziecko 5 roku życia;

2) 124,00 zł do ukończenia przez dziecko 18 roku życia;

3) 135,00 zł do ukończenia przez dziecko 21 roku życia.

Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:

1) urodzenia dziecka - 1000 zł;

2) opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - 400 zł;

3) samotnego wychowywania dziecka - 193 zł lub 273 zł dla dziecka niepełnosprawnego;

4) kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego - 90 zł do 5 roku życia i 110 zł

powyżej 5 roku życia;

5) rozpoczęcia roku szkolnego - 100 zł;

6) podjęcia przez dziecko nauki w szkole ponadgimnazjalnej poza miejscem zamieszkania -

69 zł, jeśli dojeżdża; 113 zł, jeżeli zamieszkuje w internacie lub stancji;

7) wielodzietność - 95 zł na trzecie i kolejne dziecko uprawnione do zasiłku rodzinnego.

Zasiłek pielęgnacyjny jest świadczeniem opiekuńczym wypłacanym bez względu na wysokość dochodu rodziny i wiek osoby, jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, a także umiarkowanym, jeżeli inwalidztwo powstało w wieku do ukończenia 21 roku życia. Świadczenie w/w przysługuje również osobie powyżej 75 roku życia bez względu na stan zdrowia. Zasiłek ten od września 2006 r. przysługuje w kwocie 153zł.

Następnym świadczeniem opiekuńczym jest świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 1300 zł, które przysługuje matce albo ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną oraz innym osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia, lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Za osoby otrzymujące ten rodzaj świadczenia Ośrodek opłaca składkę na ubezpieczenie społeczne (rentowo-emerytalne) oraz zdrowotne.

Kolejne świadczenie opiekuńcze tzw. specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 zł, o to świadczenie mogą ubiegać się osoby, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 2082) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonką, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Osoba ubiegająca się o specjalny zasiłek opiekuńczy musi spełniać również kryterium dochodowe, które w przeliczeniu na osobę wynosi 764 zł.

Świadczenie w postaci jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka (tzw. becikowe) w kwocie 1000 zł nadal jest uzależnione od przedstawienia przez osobę ubiegającą się zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie kobiety pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży oraz dochodu rodziny, który w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 1 922 zł.

Ponadto, od 01 stycznia 2016 r. wprowadzone zostało nowe świadczenie - świadczenie rodzicielskie. Świadczenie rodzicielskie przysługuje osobom, które urodziły dziecko, a nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Uprawnieni do pobierania tego świadczenia są więc między innymi:

  • bezrobotni (niezależnie od rejestracji lub nie w urzędzie pracy),

  • studenci,

? wykonujący pracę na podstawie umów cywilnoprawnych,

? osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli

nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego.

Nowe świadczenie przyznawane jest niezależnie od osiąganego dochodu rodziny i będzie można je pobierać przez 52 tygodnie po urodzeniu dziecka w wysokości 1000 zł miesięcznie, a w przypadku urodzenia wieloraczków ten okres może być wydłużony nawet do 71 tygodni.

Ś W I A D C Z E N I A R O D Z I N N E

Na realizację zadania - świadczenia rodzinne i fundusz alimentacyjny środki finansowe pochodziły z budżetu państwa. Ogólna kwota wynosiła  4 194 710,88 zł. z tego budżet państwa 4 162 742,31 zł. oraz wkład własny - 31 968,57 zł.

Kwota ogólna

Dotacja państwa

Wkład własny gminy - art. 27 ust.6

4 194 710,88

4 162 742,31

31 968,57

Wykorzystano:

- świadczenia rodzinne świadczenia - 2 832 743,06 w tym zwroty 1 801,41

- świadczenia rodzinne składki (wszystkie formy) - 119 839,26

- zasiłek dla opiekuna - 43 680

- fundusz alimentacyjny - 685 500

- świadczenie rodzicielskie - 366 952,50 w tym zwroty 1516,10

Koszty: dotacja na świadczenia rodzinne minus dotacja na świadczenie rodzicielskie x 3%

4 215 500 - 369 000 x 3% = 115 395

Koszt obsługi świadczeń rodzicielskich to 30 zł od każdej wydanej decyzji administracyjnej - 65 x 30 zł = 1950

Do realizacji świadczeń w roku 2016 zatrudnionych było trzech pracowników.

Koszty utrzymania Sekcji Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego sfinansowane z budżetu państwa stanowić mogą maksymalnie 3% otrzymanej dotacji a koszty obsługi świadczeń rodzicielskich liczone są 30 zł od każdej decyzji. Rzeczywiste koszty obsługi tego działu są o wiele wyższe i wyniosły 148 879,87..

Kwota kosztów sfinansowanych w 2016r. nie mogła przekroczyć 117 345 z czego na Fundusz Alimentacyjny 16 798,92 zł., a zaznaczyć należy, że całkowite koszty utrzymania pracownika obsługującego fundusz alimentacyjny oraz koszty realizacji działań wyniosły 41 284,80zł. z tego:

- wydatki na wynagrodzenia wynosiły 26 700,36 zł;

- wydatki na obsługę wypłaty świadczeń z funduszu oraz podejmowanie działań

wobec dłużników alimentacyjnych wynosiły 14 584,44 zł.

Wydatki 41 284,80 na podejmowane działania wobec dłużników alimentacyjnych oraz obsługę wypłat świadczeń z funduszu alimentacyjnego pokryte zostały częściowo z dochodów własnych gminny 18 714,28 zł. przekazanych nam w ramach art. 27 ust.6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Poza wynagrodzeniem największą kwotę z kosztów obsługi pochłania korespondencja, gdyż wszystkie decyzje i pisma kierowane do dłużników alimentacyjnych na terenie całego kraju oraz komorników, sądów, starostwa muszą być wysyłane za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

Za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. wypłacono łącznie 18 351 świadczeń na kwotę 3.199.696 , w tym 177 w ramach koordynacji na kwotę 61.658 zł, i tak:

1. Zasiłki rodzinne 10 054 świadczenia

2. Dodatki do zasiłków rodzinnych z tytułu:

1) urodzenia dziecka 59

2) opieki nad dzieckiem w okresie 188

korzystania z urlopu wychowawczego

3) samotnego wychowywania dziecka 492

4) kształcenia i rehabilitacji dziecka 596

niepełnosprawnego

5) rozpoczęcia roku szkolnego 793

6) podjęcia przez dziecko nauki w szkole 986

ponadgimnazjalnej poza miejscem zamieszkania

7) wielodzietność 1236

3. Jednorazowa zapomoga z tytułu 114

urodzenia dziecka

4. Świadczenie rodzicielskie 411

5. Zasiłki pielęgnacyjne 3473

6. Świadczenia pielęgnacyjne 358

7. Specjalny zasiłek opiekuńczy 172

Ponadto zrealizowano:

- składki na ubezpieczenia społeczne 412 na kwotę 111 540 zł

- Zasiłek dla opiekuna 84 na kwotę 43 680 zł

- składki na ubezpieczenie społeczne ZDO 58 na kwotę 8 300 zł

Ze świadczeń rodzinnych skorzystało 715 rodzin. Wydanych zostało 1279 decyzji administracyjnych, w tym: 28 odmawiających przyznania świadczenia. Od decyzji złożyła odwołanie 1 osoba. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie decyzję uchyliło i przyznało świadczenie (bliźniaki).

FUNDUSZ ALIMENTACYJNY

Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów daje możliwość wypłacania zasądzonych alimentów, w przypadku ich bezskuteczności, również osobom pozostającym w małżeństwie. Kryterium uprawniające do pomocy wynosi 725 zł limit maksymalna wysokość realizowanych alimentów - 500 zł. W znacznym stopniu zostały rozszerzone zadania polegające na współpracy z komornikami i sądami w celu zwiększenia skuteczności egzekucji należności.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy -Kodeks Karny oraz niektórych innych ustaw gmina Wolin -będąca wierzycielem należności z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego została zobowiązana do przekazywania informacji o stanie zobowiązań dłużników alimentacyjnych względem gminy do wszystkich biur zajmujących się udostępnianiem informacji gospodarczej: KRD, ERIF, KBIG, BIG INFOMONITOR, KIDT.

W roku kalendarzowym 2016 współpracowaliśmy z 70 komornikami z całej Polski oraz z 384 różnymi instytucjami (liczba ta z roku na rok wzrasta). W związku z powyższym 3% z wypłaconych świadczeń nie jest wystarczające na pokrycie kosztów obsługi funduszu alimentacyjnego. Działania, które podejmowane są wobec dłużników alimentacyjnych pochłaniają znaczne koszty, zwłaszcza prowadzona korespondencja.

W 2016 r. komornicy przekazali na spłatę zadłużenia zaliczki alimentacyjnej kwotę 11 103,78 zł.(50%/50%)

Od dnia 18 września 2015r. zwroty dokonane przez dłużników alimentacyjnych dzieli się wg:

- 40% stanowi dochód własny gminy organu właściwego wierzyciela,

- 60% stanowi dochód budżetu państwa.

W związku z nowelizacją ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z dnia 24 lipca 2015r., zgodnie z art. 27 ust. 11 organ właściwy wierzyciela rozlicza kwoty otrzymane z tytułu zwrotu należności przypadających od dłużnika alimentacyjnego wraz z odsetkami zgodnie z kolejnością:

- koszty postępowania u komornika,

- odsetki,

- suma dłużna.

Zwroty w funduszu alimentacyjnym (komornicy i dłużnicy)w łącznej kwocie 121.586,91 zł tego w 2016 r.:

  1. 102.872,61 zł - przekazane na dochody budżetu państwa

  2. 74. 801,17 zł - ustawowe odsetki

  3. 18.714,30 zł - przekazane na dochody własne gminy

Kwota 18.714,30 zł jest dochodem gminy, który można wykorzystać na działania wobec dłużników alimentacyjnych - zgodnie z art.27 ust.6 cyt. wyżej ustawy.

Aktualnie Ośrodek nasz realizuje wypłatę dla 108 rodzin. W bazie danych Sekcji Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego figuruje 381 dłużników alimentacyjnych z czego 238 to dłużnicy Gminy Wolin. Liczba osób uprawnionych do funduszu alimentacyjnego to 158 osoby. W funduszu alimentacyjnym wydano 194 decyzje, z czego 189 to decyzje przyznające świadczenie. Wypłacono 1893 świadczeń na kwotę 685 500 .

W roku 2016 Sekcja Świadczeń Rodzinnych i Fundusz Alimentacyjny podejmowała wobec dłużników alimentacyjnych 1458 różnorodnych działań. Wystosowano 61 wniosków o podjęcie działań wobec naszych dłużników do innych Ośrodków w kraju.

Zestawienie przedstawiające działania podjęte wobec dłużników alimentacyjnych w roku 2016 przez Ośrodek Pomocy Społecznej

RODZAJ DZIAŁANIA

LICZBA DZIAŁAŃ

Informacja (decyzja) od starosty o zatrzymaniu dłużnikowi alimentacyjnemu prawa jazdy

3

Informacje o działaniach

40

Informacje o efektach działań

13

Informacja o rozpoczęciu realizacji decyzji i terminie wypłat

150

Inny dokument (wszelka korespondencja z różnymi instytucjami)

131

Korespondencja z dłużnikiem

122

Poinformowanie powiatowego urzędu pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego

9

Przekazanie informacji gospodarczej do biura informacji gospodarczej, stosownie do art. 8a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów

481

Przekazanie komornikowi sądowemu informacji mających wpływ na egzekucję zasądzonych świadczeń alimentacyjnych w szczególności pochodzących z wywiadu alimentacyjnego oraz oświadczenia majątkowego

5

Przeprowadzenie z dłużnikiem alimentacyjnym wywiadu alimentacyjnego oraz odebranie od niego oświadczenia majątkowego, w związku z sytuacją, o której mowa w art. 4 ust. 1 ustawy

33

Wezwanie na wywiad

107

Wniosek o przyłączenie do egzekucji

270

Wszczęcie postępowania dotyczącego uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych

11

Wydanie decyzji o umorzeniu postępowania dotyczącego uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych na podstawie art.5 ust. 3a ustawy

2

Wydanie decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych

8

Wystąpienie o zatrzymanie prawa jazdy

1

Zobowiązanie dłużnika do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy

6

Złożenie wniosku do prokuratury o ściganie za przestępstwa określone w art. 209 Kodeksu karnego

7

Świadczenie wychowawcze 500+

Program Rodzina 500 plus to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko, bez dodatkowych warunków. Rodziny o niskich dochodach otrzymują wsparcie także dla pierwszego lub jedynego dziecka przy spełnieniu kryterium 800 zł netto lub 1200 zł w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego.

Świadczenie wychowawcze 500 zł nie jest liczone do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z innych systemów wsparcia, dotyczy to w szczególności świadczeń z pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego, świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych 

Na realizację Programu 500+ wydatkowano łącznie kwotę 5 460 804,20 złotych, w tym 49 373,20 jako koszty wdrożenia i obsługi (zakup serwera, oprogramowania, druki, materiały biurowe, remont pomieszczenia, dostosowanie do obsługi, korespondencja, szkolenie, sprzęt, dodatki dla pracowników). Pracownicy działu - 3 osoby otrzymują dodatki specjalne za wykonywanie zadań związanych ze świadczeniami wychowawczymi. Koszty obsługi od stycznia 2017r. wynoszą 1,5% dotacji.


Realizacja Programu 500+

 

Wyszczególnienie za okres od kwietnia do grudnia 2016

Wartość

1

1.

Liczba złożonych "unikatowych" (tj. niepowtarzających się) wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego, z tego:

938

1.1.

- złożonych w formie papierowej

879

1.2.

- złożonych drogą elektroniczną

59

2.

Liczba oczekujących na rozpatrzenie wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego (złożonych w formie papierowej i drogą elektroniczną)

8

3.

Liczba wydanych (na podstawie wniosków złożonych w formie papierowej i drogą elektroniczną) decyzji w sprawach dotyczących świadczenia wychowawczego

962

3.1.

- w tym liczba wydanych decyzji przyznających prawo do świadczenia wychowawczego

876

3.2.

- w tym liczba wydanych decyzji odmawiam- przyznaje prawo do świadczenia wychowawczego

22

3.3.

- w tym liczba wydanych decyzji odmawiam prawo do świadczenia wychowawczego

23

4.

Liczba prowadzonych od 1 kwietnia 2016 r. spraw dotyczących zamiany formy wypłaty świadczenia wychowawczego z pieniężnej na rzeczową lub na opłacanie usług

0

5.

Liczba decyzji od marszałka województwa przyznających prawo do świadczenia wychowawczego, na podstawie których realizowana jest w gminie wypłata tego świadczenia

16

Informacja o należnych i wypłaconych świadczeniach wychowawczych, poniesionych na ten cel wydatkach z budżetu państwa oraz o liczbie rodzin z ustalonym prawem do świadczenia wychowawczego

 

Wyszczególnienie

Miesiąc

SUMA

- w tym w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

1

2

3

4

5

6

7

1.

Liczba świadczeń wychowawczych (przyznanych decyzją) należnych (przysługujących) za miesiąc...

1 199

1 200

1 191

1 198

1 210

1 214

1 220

1 220

1 220

10 872

X

1.1.

- w tym na pierwsze dziecko

575

571

561

567

570

570

575

571

567

5 127

X

2.

Liczba świadczeń wychowawczych wypłaconych w formie pieniężnej w miesiącu...

0

2 096

1 380

1 242

1 241

1 230

1 206

1 235

1 222

10 852

129

3.

Liczba świadczeń wychowawczych wypłaconych (przekazanych) w formie rzeczowej lub opłacania usług w miesiącu...

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4.

Poniesione z budżetu państwa wydatki na św. Wych. (bez środków na koszty obsługi i na wdrożenie) w miesiącu...

0

1 044 966

687 635

619 043

618 678

613 428

601 344

616 057

610 280

5 411 431

64 500

5.

Liczba rodzin mających ustalone prawo do św.wych. na dziecko/dzieci za miesiąc .....

792

791

786

791

795

792

798

796

796

X

X

5.1.

- w tym liczba rodzin z ustalonym prawem do św. wychowawczego na pierwsze dziecko w sytuacji, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności

53

53

52

51

50

51

51

51

52

X

X

5.2.

- w tym liczba rodzin z ustalonym prawem do św. Wych. na pierwsze dziecko w sytuacji, gdy jest ono jedynym dzieckiem (we wniosku o ustalenie prawa do św.wych. wśród członków rodziny wskazane jest tylko jedno dziecko)

244

243

239

244

244

242

247

247

244

X

X


Potrzeby na rok 2017

Wsparcia finansowego wymaga Dział Usług Opiekuńczych. Niezbędnym jest zatrudnienie co najmniej dwóch osób z odpowiednim wykształceniem, jednak za stosunkowo niskie wynagrodzenie nie ma chętnych do podjęcia się opieki nad chorym w domu, przy którym niejednokrotnie trzeba wykonywać wszystkie czynności higieniczne. Warunki środowiska pracy również nie sprzyjają atrakcyjności zatrudnienia. Średnia wieku osób pracujących przy usługach opiekuńczych znacznie wzrosła i są to osoby narażone na występowanie schorzeń kręgosłupa, co powoduje znaczną absencję chorobową. Posiadane środki finansowe na utrzymanie tego działu nie pozwalają na zwiększenie dotychczasowego wynagrodzenia jak również zatrudnienia nowych pracowników.

Ważnym zadaniem na rok 2017 jest przygotowanie diagnozy środowiskowej dla całej gminy, która będzie wykorzystywana przy realizacji programów przyjętych w naszej gminie, np. Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Ponadto rodziny współpracujące z naszym Ośrodkiem bardzo często podnoszą sprawę braku mieszkań socjalnych dla rodzin, których nie stać na wyremontowanie przydzielanych pomieszczeń.

2

19

Metadane - wyciąg z rejestru zmian

Akcja Osoba Data
Dodanie dokumentu: Kamila Skopińska 03-04-2017 07:52
Osoba, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji: Małgorzata Klimkowska 03-04-2017
Ostatnia aktualizacja: - 03-04-2017 07:52